Opinie: Zorgconcentratie zonder beschikbaarheid van data is vragen om problemen

Dit opiniestuk verscheen vandaag in de Volkskrant.

Steeds meer ziekenhuiszorg wordt verdeeld: eenvoudige zorg dichtbij huis, complexe ingrepen in gespecialiseerde ziekenhuizen. Dat is nodig om goede zorg ook in de toekomst te kunnen blijven geven. Maar dan moeten patiëntgegevens wél goed beschikbaar zijn - en juist dat gaat nu vaak mis.

Ziekenhuizen werken steeds vaker samen. Een patiënt krijgt diagnostiek in het ene ziekenhuis, maar de behandeling of operatie in een ander. Medisch specialisten wisselen kennis uit en stemmen behandelingen beter op elkaar af. Dit leidt tot efficiëntere zorg, teams met meer ervaring en helpt de schaarse zorgcapaciteit beter te benutten.

Maar er is een grote uitdaging: de patiëntgegevens reizen in tegenstelling tot de patiënt niet vanzelf mee. Elektronische patiëntendossiers communiceren namelijk niet met elkaar. Hierdoor kan de opererende arts niet zomaar de controles zien die een collega in een ander ziekenhuis heeft uitgevoerd. Uitslagen worden niet automatisch gedeeld.

Dubbel uitgevoerd

Patiënten moeten telkens opnieuw hun verhaal doen en onderzoeken worden soms dubbel uitgevoerd. Het is niet uit te leggen dat we als zorgverleners samenwerken en doorverwijzen, zorg spreiden en concentreren terwijl de digitale systemen volledig langs elkaar heen functioneren.

Het gebrek aan goede databeschikbaarheid is een groot probleem: Uit een recente enquête onder medisch specialisten blijkt dat 95 procent hinder ondervindt van gebrekkige toegang tot patiëntinformatie, 48 procent zelfs dagelijks. Dit vormt een risico voor patiëntveiligheid en maakt de zorg inefficiënt. Een gemiste allergie kan ernstige gevolgen hebben, een onnodige scan verhoogt de werkdruk en kosten. Medisch specialisten besteden veel tijd aan het opvragen, overtypen en controleren van incomplete gegevens. Ze speuren naar missende puzzelstukjes terwijl ze gewoon goede zorg willen leveren.

Cruciale informatie

De situatie is nu al frustrerend, maar wordt de komende jaren alleen maar nijpender. Mensen worden ouder én leven langer, maar niet per se gezonder. Ze hebben vaker meerdere aandoeningen tegelijk en worden daarvoor door verschillende artsen in verschillende instellingen behandeld. Zonder betrouwbare en volledige toegang tot patiëntgegevens raakt cruciale informatie verspreid over systemen die niet met elkaar praten. Terwijl de behoefte aan samenhang juist toeneemt.

Onlangs werd bekend dat achttien complexe behandelingen voor kanker en vaatziekten voortaan in minder ziekenhuizen worden uitgevoerd. Andere zorg, zoals controles, blijft juist dichter bij huis. Dit betekent dat veel patiënten straks tussen meerdere ziekenhuizen bewegen. Ziekenhuizen moeten voor deze zomer een definitief scenario hebben opgesteld voor de herverdeling van deze zorg, uiterlijk 2027 wordt dit de praktijk. Maar als we deze verandering goed willen laten slagen, moeten we nú iets doen aan de versnippering van patiëntgegevens.

2035 is te laat

Minister Fleur Agema (Volksgezondheid) heeft gezegd de regie te nemen en te werken aan het realiseren van databeschikbaarheid in stappen tot 2035. Dat is te laat. Om goede patiëntenzorg te kunnen blijven leveren is er op de korte termijn een oplossing nodig.

De techniek is er, de urgentie is duidelijk, maar de voortgang blijft achter. Overheid, ziekenhuizen én ICT-leveranciers moeten verantwoordelijkheid nemen. We hebben de minister nodig om af te dwingen dat systemen met elkaar kunnen communiceren. Wij hebben een visie met tien punten gepresenteerd hoe de beschikbaarheid van patiëntgegevens er concreet uit moet zien.

We kunnen niet wachten tot 2035. Er zijn nú werkbare oplossingen nodig voor de korte termijn waarbij zorgverleners landelijke inzage krijgen in patiëntgegevens, brieven, verslagen en radiologische beelden zoals CT- en MRI-scan, echo’s. Want zorg mag dan reizen, patiëntgegevens móéten meereizen. Alleen dan kunnen we echt spreken van de juiste zorg op de juiste plek.

Over de auteur
Iris Verberk is internist-nefroloog en bestuurslid portefeuille informatiebeleid bij de Federatie Medisch Specialisten.
 

Gerelateerd nieuws

Terugkijken: Webinar spreiding en concentratie

De Federatie, NFU, NVZ en V&VN organiseerden op 16 april een webinar over de implementatie van nieuwe volumenormen voor complexe oncologische en vaatchirurgische zorg. Tijdens het webinar werd uitgebreid ingegaan op het proces tot nu toe en wat de vervolgstappen zijn.

Zorgpartijen: Versnel digitalisering in de zorg

De Federatie heeft samen met dertien andere organisaties uit het zorgveld de Tweede Kamer in een brief gevraagd om op korte termijn toe te werken naar een landelijk gebruiksvriendelijk gezondheidsinformatiestelsel binnen de curatieve en publieke gezondheidszorg.

Nieuwe afspraken over kankerzorg en vaatchirurgie

Vanaf volgend jaar worden 18 complexe behandelingen bij kanker en vaatziekten alleen nog uitgevoerd in ziekenhuizen die deze ingrepen vaak doen. Dit is het resultaat van landelijke afspraken over minimale aantallen ingrepen per ziekenhuis, de zogenoemde volumenormen.

Slechte beschikbaarheid van patiëntgegevens gevaar voor patiëntveiligheid

De beschikbaarheid van patiëntgegevens is nog steeds niet goed geregeld. Medisch specialisten lopen dagelijks vast in ict-systemen die niet goed met elkaar communiceren. Dat blijkt uit een enquête van de Federatie Medisch Specialisten waaraan 1.116 medisch specialisten meededen. De resultaten zijn vandaag aangeboden aan minister Agema van VWS.

Terugblik webinar Gelijkgerichtheid

Zo’n 130 medisch specialisten en ziekenhuisbestuurders namen deel aan het webinar gelijkgerichtheid van de Federatie Medisch Specialisten en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ).

Beschikbaarheid patiëntgegevens voor passende zorg stap dichterbij

De kwaliteitsstandaard 'Uitwisseling Basisgegevensset tussen instellingen waar medisch-specialistische zorg wordt verleend' is ingediend bij het Register van Zorginstituut Nederland.

Inbreng Federatie voor Kamerdebat over IZA

Op 4 december vindt in de Tweede Kamer het commissiedebat IZA plaats. De Federatie Medisch Specialisten heeft in aanloop naar dit debat aandacht gevraagd voor onze standpunten rondom acute zorg en databeschikbaarheid.

Handreiking Gelijkgerichtheid gepubliceerd

De Federatie Medisch Specialisten en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) hebben de handreiking 'Gelijkgerichtheid - Samen werken aan passende zorg' gepubliceerd. De handreiking bevat diverse handvatten om de samenwerking en de governance in het ziekenhuis verder te optimaliseren.

Tweede Kamer-motie over de ontwikkeling van gebruiksvriendelijke systemen voor patiëntgegevens

Tweede Kamerleden Mariska Rikkers-Oosterkamp van de BBB-fractie en Harmen Krul van de CDA-fractie dienden tijdens het debat over de VWS-begroting samen een motie in die de regering verzoekt om regie te houden over de ontwikkeling van gebruiksvriendelijke systemen voor patiëntgegevens. Minister Agema heeft de motie overgenomen.

Update Ronde tafels vaatchirurgie en oncologie

De Ronde tafels vaatchirurgie en oncologie hebben eind april 2024 afgesproken om te starten met impactanalyses omtrent het effect van voorgestelde verhoging van volumenormen voor vaatchirurgische en oncologische zorg in de praktijk heeft voor patiënten, zorgverleners en ziekenhuizen.

Terugkijken: Zesde webinar concentratie en spreiding

In een recent webinar, gehouden door het Platform Oncologie – SONCOS van de Federatie Medisch Specialisten, zijn de belangrijkste ontwikkelingen op het concentratie- en spreidingsvraagstuk binnen de oncologische zorg besproken. Kijk het webinar hier terug.

Stand van zaken IZA concentratie en spreiding van zorg

De afgelopen maanden hebben in het kader van het Integraal Zorgakkoord (IZA) Ronde Tafels ‘Concentratie en Spreiding Oncologie’ en ‘Vaatchirurgie’ plaatsgevonden.

Federatie tekent uitvoeringsakkoord gegevensuitwisseling

De Federatie Medisch Specialisten heeft samen met andere IZA-partijen op 22 januari 2024 het uitvoeringsakkoord gegevensuitwisseling getekend. Het akkoord bevat afspraken om de realisatie van optimale gegevensuitwisseling te versnellen.

Reactie Federatie op vertrek minister Kuipers

Demissionair minister Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport kondigde gisteren zijn vertrek aan. Federatievoorzitter Piet-Hein Buiting reageert.

Drie richtlijnmodules zorg op afstand gepubliceerd

Hoe kan zorg op afstand op een verantwoorde en effectieve manier worden toegepast in de medisch-specialistische zorg, en hoe vertaalt zich dit naar aanbevelingen in richtlijnen? De afgelopen maanden is dit voor drie aandoeningen onderzocht en zijn er aanbevelingen opgenomen in de richtlijnen Coeliakie en glutengerelateerde aandoeningen, Diabetes en Cataract.

Interview: ‘Beschouw transformaties als een kans’

Het verkleinen van de zorgkloof, dat is het belangrijkste doel van de transformatieplannen van Amphia.

Interview: Transformatieplannen? Laat artsen participeren

Cardioloog en bestuurder Thijs Plokker uit het Groene Hart Ziekenhuis (GHZ) in Gouda werkte samen met commercieel manager Olivier Jacobs aan een transformatieplan waarbij dokters actief participeren.

Nieuwe landelijke uitkomstensets beschikbaar

Voor de aandoeningen CVA, Hand- en duimbasisartrose, Overactieve blaas en Veneuze ziekten zijn landelijke uitkomstensets vastgesteld. Deze uitkomsten helpen patiënt en zorgverlener samen beter inzicht te krijgen in de mogelijke resultaten van de verschillende behandelopties (waaronder niet behandelen).

Publicatie visie op beschikbaarheid patiëntgegevens

‘De gebrekkige beschikbaarheid van patiëntgegevens is een gevaar voor de patiëntveiligheid en een showstopper voor het leveren van passende zorg’, aldus Federatiebestuurslid Iris Verberk. In de recent gepubliceerde Visie Databeschikbaarheid beschrijft de Federatie aan welke voorwaarden daarbij moet worden voldaan en welke aandachtspunten er zijn.

Gepubliceerd: Handreiking Implementatie Passende zorg

De Federatie Medisch Specialisten heeft een nieuwe handreiking gepubliceerd: Implementatie Passende zorg, bouwstenen voor de praktijk. De handreiking gaat in op goede voorbeelden, landelijke en lokale randvoorwaarden en aandachtspunten.

Nieuwe landelijke uitkomstensets beschikbaar

Voor de aandoeningen Stressincontinentie, Melanoom, Mammacarcinoom en Hartritmestoornissen zijn landelijke uitkomstensets gepubliceerd.

Brief IZA-partners aan Kamer: Blijf het Integraal Zorgakkoord steunen

De IZA-partijen en betrokken overheidsorganisaties roepen in een brief aan de Tweede Kamer op om de grote uitdagingen in de zorg niet in de ijskast te zetten nu het kabinet demissionair is, maar samen door te gaan met de noodzakelijke transformaties.  

Magazine: Gepast gebruik bij introductie dure geneesmiddelen

Volgens internist-oncoloog Gabe Sonke uit het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis kunnen medisch specialisten meer doen als het gaat om gepast gebruik bij dure geneesmiddelen.

Gebrekkige databeschikbaarheid is showstopper

Op 29 juni debatteert de Tweede Kamer over ziekenhuiszorg in Nederland. In aanloop naar dit debat heeft de Federatie Medisch Specialisten een brief gestuurd waarin we aandacht vragen voor drie belangrijke randvoorwaarden bij het realiseren van de gezamenlijke ambities in de zorgsector.

Brief aan Kamer over opt-out medicatieoverdracht

In aanloop naar het commissiedebat digitale ontwikkelingen in de zorg heeft de Federatie samen met 13 andere zorgpartijen een brief gestuurd naar de Tweede Kamer. In de brief vragen wij de Kamer een wettelijke opt-out voor medicatieoverdracht.

Brief Kamerdebat digitale ontwikkelingen in de zorg

In aanloop naar het commissiedebat digitale ontwikkelingen in de zorg heeft de Federatie een brief gestuurd aan de Tweede Kamercommissie voor VWS.

Onderzoek naar samen beslissen op verpleegafdeling ziekenhuis

Uit onlangs verschenen onderzoek in het kader van Uitkomstgerichte Zorg blijkt dat zorgverleners in het ziekenhuis verschillend denken over te nemen beslissingen, en samen beslissen nog weinig en op verschillende manieren toepassen.

Structurele bekostiging voor aanpak kinderen met overgewicht en obesitas

Kinderen met obesitas zien vaak verschillende zorgverleners. Een ketenaanpak is daarom van belang. Per 1 januari 2024 wordt de ketenaanpak van zorg en ondersteuning van kinderen met overgewicht en obesitas structureel bekostigd. 

Zes landelijke uitkomstensets beschikbaar

Binnen het programma Uitkomstgerichte Zorg zijn zes landelijke uitkomstensets vastgesteld voor de aandoeningen Heupfractuur, Heupartrose, Aneurysma Aortae Abdominalis (AAA), Schisis, Diabetes en Longcarcinoom.

Gepubliceerd: Factsheet Transformatiegelden

De Federatie heeft samen met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) een factsheet opgesteld met een toelichting op de transformatiegelden en het beoordelingskader dat hiervoor wordt gehanteerd.

Wet elektronische gegevensuitwisseling door Eerste Kamer

De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel Elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (WEGIZ) met algehele stemmen aanvaard.

Online voorschrijven weer toegestaan

Op dinsdag 11 april 2023 heeft minister Kuipers van VWS de Beleidsregel voorschrijven via internet gepubliceerd. De beleidsregel maakt het mogelijk om geneesmiddelen voor te schrijven zonder dat de voorschrijver de patiënt eerder fysiek moet hebben ontmoet.

Gepubliceerd: Factsheet Criteria voor het opstellen van regiobeelden en regioplannen

In het IZA is afgesproken dat lokale zorgpartijen regionale uitdagingen (verder) in beeld brengen en op basis daarvan gezamenlijk plannen opstellen voor de meest urgente uitdagingen om passende zorg verder vorm te geven. De Federatie Medisch Specialisten en de NVZ hebben de landelijke criteria samengevat in een factsheet Criteria voor het opstellen van regiobeelden en regioplannen.

Platform Oncologie-SONCOS publiceert Normeringsrapport 2023

De belangrijkste wijziging in deze elfde versie van het Normeringsrapport betreft de toevoeging van normen voor het structureren van een multidisciplinair overleg (MDO).

Criteria voor regiobeelden en regioplannen vastgesteld

Zorgverzekeraars, gemeenten, zorgaanbieders, het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ), zorgprofessionals, vertegenwoordigers van het burgerperspectief, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en het ministerie van VWS hebben een aantal criteria vastgesteld voor het opstellen van regiobeelden en regioplannen. 

Handreiking Registratie expertiseadviezen gepubliceerd

Medisch specialisten die te maken krijgen met patiënten met zeldzame aandoeningen vragen regelmatig collega’s in expertisecentra om advies. Per 1 januari 2023 kunnen deze collega’s dit advies registreren.

Brief aan Tweede Kamer over zorgen arbeidsmarktbeleid

De Federatie Medisch Specialisten uit in een brief aan de Tweede Kamer haar zorgen over het arbeidsmarktbeleid in de zorg. Op 18 januari vindt hierover het commissiedebat plaats in de Tweede Kamer. 

Gewijzigde registratieregels per 1 januari 2023

Medisch specialisten moeten per 1 januari 2023 rekening houden met een aantal gewijzigde registratieregels. Zo kunnen medisch specialisten vanaf volgend jaar onder bepaalde voorwaarden telemonitoring en expertiseadvies registreren. 

Minister stuurt brief naar Tweede Kamer over transformatie passende zorg en msb’s

Minister Kuipers van VWS heeft de Tweede Kamer geïnformeerd over de status van de paragraaf uit het regeerakkoord waarin staat dat de overheid tot verplicht dienstverband over wil gaan als vrijgevestigd medisch specialisten niet binnen twee jaar hun verantwoordelijkheid laten zien bij de transformatie naar passende zorg.

Handreiking Telemonitoring gepubliceerd

Vanaf 2023 kan telemonitoring zelfstandig geregistreerd en gedeclareerd worden. In de nieuwe handreiking Telemonitoring staat op welke manier en onder welke voorwaarden medisch specialisten telemonitoring kunnen registreren.

Gepubliceerd: Factsheet regionale samenwerking

De Federatie Medisch Specialisten en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) hebben de factsheet ‘Regionale samenwerking’ gepubliceerd. Hierin staan adviezen voor ziekenhuizen en medisch specialisten om samenwerking in de regio te versterken.

Vanaf 2023 registratie telemonitoring mogelijk

Vanaf 2023 kan telemonitoring zelfstandig geregistreerd en gedeclareerd worden. Dat staat in een update van de Wegwijzer bekostiging digitale zorg van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).

Federatie stuurt brief aan Tweede Kamer over Integraal Zorgakkoord

De Federatie Medisch Specialisten heeft in een brief haar visie over het Integraal Zorgakkoord (IZA) gedeeld met de Tweede Kamerleden van de Vaste Kamercommissie van VWS. Aanleiding is het commissiedebat over het Integraal Zorgakkoord in de Tweede Kamer, woensdag 12 oktober. 

Terugkijken: webinar Integraal Zorgakkoord

Ruim 1.000 medisch specialisten namen woensdag 28 september deel aan het webinar van de Federatie Medisch Specialisten over het Integraal Zorgakkoord (IZA). In het webinar is het onderhandelings- en besluitvormingsproces toegelicht en is besproken wat er in het IZA staat. 

Wet elektronische gegevensuitwisseling unaniem aangenomen

In de Tweede Kamer is vandaag de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (WEGIZ) aangenomen.

Schrijf je in: webinar Integraal Zorgakkoord

De Federatie nodigt u uit voor een webinar over het Integraal Zorgakkoord (IZA). We lichten het onderhandelings- en besluitvormingsproces toe en bespreken wat er in het IZA staat.

Blog: Het Integraal Zorgakkoord

Federatievoorzitter Peter Paul van Benthem in zijn blog: 'De inzet van de Federatie tijdens de onderhandelingen was continu dat de zorgprofessionals geholpen en gefaciliteerd moeten worden.'

Update: Integraal Zorgakkoord ondertekend

Vrijdagavond 16 september is na maanden van onderhandelingen het Integraal Zorgakkoord getekend.