‘Vernieuwing van de zorg begint bij de opleiding’
Door alle veranderingen in de zorg krijgt de medisch specialist een andere professionele rol. Maar hoe geef je vorm aan die identiteit op de werkvloer? En hoe ga je om met weerstand? ‘Het begint bij de opleiding’, vindt hoogleraar innovatie van zorg en onderwijs en gynaecoloog Fedde Scheele.
Waarom is het een goed idee de opleiding voor de troepen uit te laten lopen? De opleiding moet toch juist aansluiten op de praktijk?
‘Dat is zo, maar de praktijk verandert: door technologische innovaties, maar ook omdat de klant - de patiënten en de maatschappij - andere wensen hebben. Zoals samen beslissen, meer aandacht voor preventie en het gebruik van netwerken binnen en buiten het ziekenhuis. Daarom ben ik ook als voorzitter van het deelproject Interprofessioneel Opleiden betrokken bij Opleiden 2025. Al die ontwikkelingen vragen namelijk een andere professionele rol en manier van werken. De opleiding is een kans om daarin te groeien. En zelfs dan lukt het niet altijd. Want het doorbreken van routines en tradities die niet meer functioneel zijn is in de praktijk lastiger dan gedacht.’
Heb je daar een voorbeeld van?
‘Een mooi voorbeeld is het project Medgezel. We weten dat geneeskundestudenten als ze aan de basisopleiding geneeskunde beginnen, een mooi empathisch vermogen bezitten. Dat inlevingsvermogen vermindert naarmate de tijd voortschrijdt. Dat is zonde, want we willen graag patiëntgerichte zorg leveren. In dit project laten we coassistenten trainen tot ‘expert inleving’. Voorafgaand aan een consult gaan ze met een patiënt in gesprek, over de beleving van de patiënt en welke rol zij zien voor de gezondheidszorg. Tijdens het consult is de coassistent aanwezig, en na afloop van het consult informeert de coassistent naar hoe het gesprek verlopen is: of iemand alles begrepen heeft en of alle vragen aan bod zijn gekomen. Zo leren we geneeskundestudenten al vroeg aan dat het patiëntperspectief vitaal is in het consult.’
Maar?
‘Vakgroepen zijn vol goede moed van start gegaan met dit project, maar het blijkt enorm lastig dat de coassistent een onafhankelijke rol vervult ten opzichte van het zorgsysteem. Medisch specialisten ervaren het alsof de coassistent nu ‘het maatje van de patiënt is’ of dat de coassistent hen beoordeelt in plaats van andersom. Ik noem die weerstand ‘de muur van welwillendheid’. Het is geen onwil. Een groeimindset - jezelf steeds verder ontwikkelen door er moeite voor te doen - is op medisch-technisch vlak goed te doen, maar op persoonlijk en maatschappelijk vlak soms toch te bedreigend.’
Op welke terreinen is het nog meer lastig voor specialisten om de groeimindset volledig te benutten?
‘Doelmatigheid is een domein waarop we het graag anders en beter willen doen. Die kans kregen we: in het OLVG was een medewerker die handig is met het EPD en naar boven kon halen welke kosten we maken voor diagnostiek, per patiënt en per dokter. Het idee was om dat in beeld te brengen en met elkaar in gesprek te gaan over de verschillen. Maar het lukte niet om bijeenkomsten te plannen: iedereen was te druk, terwijl de duurzaamheid van zorg op het vlak van betaalbaarheid toch een acuut probleem is. Er valt op het gebied van verandermangement nog veel te leren om routines te doorbreken.’
Kan de nieuwe generatie daar een impuls aan geven?
‘Zeker, jongere collega’s kunnen kennis en vaardigheden aanleveren om bijvoorbeeld ‘samen beslissen’ op de kaart te zetten. Maar om tot echte verandering te komen, is het ook nodig om structureel, zeg elke veertien dagen, bijeen te komen om te bespreken hoe je het doet en welke obstakels je tegenkomt. Dan kom je in een positieve leerspiraal. En daarvoor is een open cultuur nodig waarin je elkaar kunt aanspreken, zodat de boodschap onderdeel gaat uitmaken van je identiteit.’
Wat kan de individuele specialist morgen al anders doen?
‘Je kunt beginnen met nadenken over welke onderwerpen je structureel anders wilt aanpakken, bijvoorbeeld interprofessioneel samenwerken, preventie of samen beslissen, thema’s die ook in Opleiden 2025 een belangrijke rol spelen. Daarna kun je kennis- en reflectiemomenten inplannen. Verder is het de moeite waard het webinar terug te kijken. Dit laat zien op welke thema’s er veranderingen komen en hoe je een groeimindset kunt ontwikkelen. Belangrijk, want de ontwikkelingen hebben impact op je werk en op je professionele rol. Dan kun je maar beter inspiratie opdoen over hoe je daarmee om kunt gaan!’
Bekijk ook