Artsen formuleren visie op samen beslissen

Een overgrote meerderheid van de medisch specialisten is het erover eens dat samen beslissen tot betere zorg leidt. Toch ervaart bijna de helft van de artsen belemmerende factoren bij het toepassen van gezamenlijke besluitvorming. Dit blijkt uit de nieuwe visie op samen beslissen die de Federatie Medisch Specialisten vandaag presenteert. Huib Cense, chirurg en vicevoorzitter van de Federatie: ‘Artsen vinden dat een beslissing over een medische behandeling altijd samen met de patiënt moet worden gemaakt. Maar, dan moet er in dat proces wel voldoende ruimte zijn voor de dialoog met de patiënt over de best passende medische behandeling. Samen beslissen is geen eenmalige actie maar een proces dat goed moet worden ingericht.’

De Federatie definieert samen beslissen dan ook als het proces waarin de arts en de patiënt gezamenlijk bespreken welk medisch beleid het beste bij de patiënt past, waarbij alle opties, voor- en nadelen, patiëntvoorkeuren en omstandigheden worden meegenomen. Dit proces bestaat uit drie stappen: 1. De arts geeft aan dat de patiënt meer dan één optie heeft en dat de patiënt daarin een stem heeft. 2. Bij het bespreken van de opties worden de voor- en nadelen en de verwachte uitkomsten besproken. 3. Daarbij worden de voorkeuren, behoeften en omstandigheden van de patiënt en de mogelijke invloed van de opties op de persoonlijke situatie meegenomen.

Belemmeringen wegnemen

In een peiling die de Federatie onder medisch specialisten heeft uitgezet, ervaart bijna de helft (45%) belemmerende factoren bij het goed inrichten van het proces samen beslissen. Genoemd worden: tijdsdruk, logistieke factoren zoals gebrek aan ruimte of inflexibele poliplanning, financiering en gebrek aan hulpmiddelen zoals keuzehulpen of ondersteunend personeel. Daarnaast geeft in totaal 64% van de specialisten aan behoefte te hebben aan een training die gezamenlijke besluitvorming ondersteunt. De aanbeveling is dan ook dat er meer aandacht moet komen voor samen beslissen in de opleiding en (na)scholing om een positief effect op de bewustwording en de benodigde vaardigheden van artsen te realiseren. Ook moet er gekeken worden naar de ondersteuning voor medisch specialisten bij het goed organiseren van het proces van samen beslissen in hun zorginstelling, waarbij het gaat om tijd, financiering en juiste hulpmiddelen. En tot slot moeten wetenschappelijke verenigingen samen met patiëntenorganisaties de regie pakken op de ontwikkeling en ontsluiting van betrouwbare keuzehulpen en patiënten informatie.

Verschil van beleving

Uit de cijfers blijkt dat 87% van de medisch specialisten vindt dat gezamenlijke besluitvorming leidt tot betere zorg. Vrijwel alle medisch specialisten (97%) benoemt expliciet dat er meerdere behandelopties zijn. Een meldactie van de Patiëntenfederatie (2017) geeft echter aan dat 48% van de patiënten geen meerdere behandelopties voorgelegd heeft gekregen. En uit een onderzoek van Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) uit 2018 blijkt ook dat bij 45% van de patiënten niet besproken is wat voor hen belangrijk is in het dagelijks leven.
De Federatie wil met de aanbevelingen uit het visiedocument de implementatie van samen beslissen bevorderen en daarmee het verschil in beleving over samen beslissen van dokters en patiënten verminderen. Een deel van de aanbevelingen passen binnen de bestaande afspraken van het Hoofdlijnenakkoord medisch-specialistische zorg 2019-2022. Daarnaast stelt de Federatie een actieplan op waarin de aanbevelingen verder zijn uitgewerkt.

Vanzelfsprekend

De Federatie draagt al enige jaren met haar visie medisch specialist 2025 uit dat samen beslissen tussen arts en patiënt vanzelfsprekend moet zijn. Daarnaast voert en ondersteunt de Federatie campagnes als ‘Betere zorg begint met een goed gesprek’ en ‘de drie goede vragen’ samen de Patiëntenfederatie en de ziekenhuizen. Met de nieuwe visie over samen beslissen is er een eenduidig en gedragen definitie geformuleerd vanuit het perspectief van de dokter en is inzicht gekomen wat medisch specialisten nodig hebben.