‘Ons werk deed ertoe, het was nieuw en interessant’

Dossier: houvast in de pandemie

Op het moment dat COVID-19 naar Europa kwam, verhuisde internist-infectioloog Vanessa Harris net naar Nederland, waarmee ze vier jaar werk afsloot in het Chinese Shenzhen. Ze nam plaats in de werkgroep Preoperatieve screening, om later voorzitter te worden van het COVID-19 expertiseteam Diagnostiek.

Op het moment dat COVID-19 uitbrak op een vismarkt in Wuhan, werkte internist-infectioloog Vanessa Harris in Shenzen, aan de Hong Kong University-Shenzhen Hospital. Een bevriend intensivist vertelde haar over het traumatiserende verlies van zijn collega’s tijdens de SARS-epidemie van 2003. ‘Hij waarschuwde voor een uitbraak van dit hoog pathogene coronavirus. In China kwam een intensieve aanpak op gang. Toen ik eind januari in Nederland aankwam, was ik mij dus al heel bewust van de gevaren, ook voor Europa.’ Op Schiphol werd ze dan ook overvallen door een onwerkelijk parallelle wereld. ‘Alsof er niets aan de hand was.’ 

Dossier

Toen iets later de golf uit Italië de ziekenhuizen overspoelde, was Vanessa door haar verhuizing zelf nog volop in transitie. Toch pakte ze de uitnodiging aan van de Federatie om mee te werken aan de leidraad Pre-operatieve screening voor COVID, geleid door kinderchirurg Roel Bakx. ‘Dat was bijzonder en intens, met soms hoogoplopende emoties. Een meerderheid van de tien werkgroepleden – waaronder ik zelf – werkten dicht op COVID-19 patiënten. Dat versterkte het urgente besef van de dodelijke risico’s voor zowel patiënten als behandelaars. We vermoedden op dat moment bovendien al dat tijdens een intubatie aerosolvorming zou kunnen ontstaan, en steeds meer literatuur wees uit dat COVID-19 patiënten het slechter deden na intubatie voor een operatieve ingreep. De druk was dus hoog. Roel straalde gelukkig rust uit en gaf iedereen een stem.’

In de eerste drie weken van april 2020 kregen ziekenhuizen het advies om patiënten voor een operatie niet alleen met een PCR op COVID-19 te testen, maar voor de zekerheid ook met een CT-scan. Dit had een enorme impact op de workflow van het ziekenhuis. ‘Omdat we niets zeker wisten, liet de leidraad de keuze aan de ziekenhuizen zelf, en koppelden we er gelijk een studie aan vast, geleid door Marja Boermeester, hoogleraar chirurgie van abdominale infecties (Amsterdam UMC). Nadat zij de resultaten had gepresenteerd hebben we de leidraad direct herzien, wat de ziekenhuizen weer lucht gaf.’ Ze vat de crux van dit proces samen: ‘Jezelf bewust zijn van kennis-lacunes, snel onderzoek doen en waar nodig direct adviezen aanpassen.’  

Was er dan helemaal geen inhoudelijk houvast? ‘Ik wilde bij alle snelheid en onbekendheid niet “dan maar” teruggrijpen op extrapolaties van kennis over andere respiratoire virussen. Voor ons bleef snel evoluerend internationaal literatuuronderzoek centraal staan, dat bood houvast. En het gaf rust en diepgang. Met plezier denk ik terug aan de levendige debatten met arts-microbioloog Jean-Luc Murk over de vraag of je besmettelijk kunt zijn als je nog geen zichtbare symptomen van COVID-19 hebt.’

Als ze terugblikt, lichten haar ogen op: ‘In alle drukte deed ons werk ertoe, het was nieuw en interessant. Dat gevoel is nu minder doordat de huidige golf te voorkomen was geweest. We leerden razendsnel, ook over overlappende vraagstukken. Zo gaat infectie niet alleen over individuele patiënten, maar ook over verspreiding, en dan heb je het ineens over ventilatie, waar een andere groep mee bezig was.’ Bij de latere COVID-19 expertiseteams verbeterde de inhoudelijke afstemming tussen de groepen. Ook de representatie werd evenwichtiger, met een goede balans tussen academisch en perifeer, tussen klinische kennis en laboratoriumonderzoek. ‘Nog steeds komen wij in die inspirerende sfeer bij elkaar om ervoor te zorgen dat de leidraad en richtlijn actueel blijven.’

Expertiseteam Diagnostiek COVID-19 

Samenstelling 
Het expertiseteam bestaat uit 9 leden, waaronder twee inter¬nist-infectiologen, twee arts- microbiologen, een chirurg, een radioloog, een anesthesioloog, een longarts en een kinderarts. 
 
Opgeleverd  

  • Leidraad Diagnostiek bij patiënten met opname-indicatie en verdenking op COVID-19 
  • Module Preoperatieve screening naar SARS-CoV-2 infectie bij asymptomatische patiënten ingepland voor chirurgie onder algehele anesthesie  
  • Leidraad Preoperatieve diagnostiek naar COVID-19 bij asymptomatische kinderen ingepland voor chirurgie onder algehele anesthesie  

In ontwikkeling 

  • Klinische karakteristieken voorspellend voor COVID-19 
  • Richtlijnmodule Aanvullende diagnostiek COVID-19 na negatieve PCR 
  • Richtlijnmodule Diagnostiek bij herinfectie en eerder gevaccineerden 

Download het dossier als pdf

Lees de andere artikelen uit dit dossier