‘We lieten ons niet leiden door angst’

Dossier: Houvast in de pandemie

Revalidatiearts Herman Holtslag (Amsterdam UMC) is er een van het type 'dat kan er ook nog wel bij'. Zijn agenda staat vol met opleiding, polimanagement, de fusie van afdelingen, de uitbouw van traumatologie, een nieuwe amputatietechniek, commissies en toezichthouderschap. In maart 2020 kwam er een nieuwe serie afspraken bij: voor een leidraad voor nazorg van COVID-19 patiënten. 

‘Navraag over het begin van de pandemie bij zijn kinderen herinnert Herman Holtslag eraan dat hij na een drukke werkdag vaak 's avonds naar boven verdween voor digitaal overleg. Aan de andere kant viel een deel van zijn werk stil: 'Alleen de acute revalidatie ging door.' Herman werd geraakt door verhalen van verpleegkundigen op COVID-19 afdelingen. 'En toen een besmette medewerker overleed, hakte dat er echt in.'  

Dossier

Ongekend snel

Het verzoek van de Federatie om een leidraad COVID-19 Nazorg te ontwikkelen begreep hij goed. Herman was al voorzitter van de richtlijnencommissie Nazorg & Revalidatie voor ic-patiënten en kende daardoor de procesgang. De werkgroepleden kwamen uit de medisch-specialistische, de eerstelijns en de paramedische hoek. 'Iedereen kreeg binnen een paar dagen het mandaat van de achterban, ongekend snel was dat.' In het paasweekeinde was de leidraad klaar. 'Mijn aankondiging daarvan op LinkedIn vond ik best memorabel. Want toen we eraan begonnen, was evidence based ondenkbaar, zeker bij revalidatie, dat pas later in het ziekteproces komt.' Herman herinnert zich constructief en intensief overleg, veel leeswerk, en roemt het Kennisinstituut van de Federatie: 'Niets uit het immense massa-onderzoek ontsnapte aan de aandacht.' 

Losse eindjes

Het zoeken en soms verdwalen brachten hem niet in verwarring. 'Er waren nu eenmaal veel losse eindjes, je twijfelde weleens en moest keuzes soms bijstellen. Daar waren we transparant over.' Had hij dan geen last van de hoge druk en angst? 'Soms voelde ik die wel voor mij persoonlijk, maar dat gold voor iedereen. In het expertiseteam lieten we ons niet door angst leiden.' Het gevoel overheerst dat dit voor zijn vak een uitdagende tijd was: 'Niet bepaald één van het lopende bandwerk, waar ik niet zo van ben. Ik denk graag analytisch en out of the box, precies waar deze tijd om vroeg. En hoe moeilijk het soms ook was, Marc Lammers, oud-bondscoach van de hockeydames, zei terecht: "Winnaars hebben een plan, verliezers een excuus."' 

Game changers?

In de loop van april kwamen de grote revalidatievragen: 'Hoe kun je na vier slopende weken op de ic, drie weken later alweer zo opgeknapt zijn? En welke revalidatie is er voor de zieke thuisblijvers die aanhoudende klachten ervaren, een groep COVID-19 patiënten die veel groter was dan we aanvankelijk dachten. Ook zij hebben revalidatie nodig, en ook die kan lang duren.' Voor hen en voor de patiënten die op de verpleegafdeling hebben gelegen verscheen een extra leidraad.
Of de twee leidraden game changers waren? 'We hebben een steentje mogen bijdragen. Regionaal is er heel inventief met de situatie omgegaan. En zo hoort het ook.'


Expertiseteam Nazorg COVID-19 

Samenstelling  
Het expertiseteam bestaat uit 21 afgevaardigde leden vanuit 10 wetenschappelijke verenigingen en andere beroepsorganisaties waaronder het Nederlands Instituut van Psychologen en Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland. 

Opgeleverd  

  • Leidraad Nazorg voor ic-patiënten met COVID-19 
  • Leidraad Nazorg voor patiënten met COVID-19 

In ontwikkeling 

  • Richtlijn Revalidatie COVID-19 (eerste vier richtlijnmodules staan in de Richtlijndatabase) 
  • Multidisciplinaire richtlijn Nazorg COVID-19 patiënten (publicatie van deze richtlijn wordt in het voorjaar 2022 verwacht) 

Download het dossier als pdf

Lees de andere artikelen uit dit dossier