‘Slapeloze nachten heb ik niet gehad, maar wel gezonde twijfel’

Dossier: Houvast in de pandemie

In een razendsnel tempo beantwoordt het expertiseteam Infectiepreventie onder leiding van arts-microbioloog Andreas Voss van het Radboudumc Nijmegen de luide roep om hulp van Nederlandse ziekenhuizen. In april 2020 komt de eerste COVID-19 leidraad over infectiepreventie. Dat gaat niet zonder slag of stoot.

Aan het prille begin van de pandemie schuiven twee collega’s ’s avonds aan de keukentafel bij Andreas Voss om een leidraad voor hun eigen ziekenhuis op te stellen. ‘Al snel kwam de vraag: moeten we dit niet breder aanpakken?’ In heel het land heerste verwarring en onzekerheid over de omgang met deze nieuwe ziekte, die iedereen in een wurggreep hield. Alle ziekenhuizen en wetenschappelijke verenigingen zochten naar houvast. Vanwege zijn rol in het Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie, ontstond het idee om vanuit de Federatie een landelijk COVID-19 expertiseteam Infectiepreventie op te richten. ‘Zo maakte de keukentafel plaats voor Zoom.’

Dossier

Snelkookpan
Het betekent onder hoge druk kennis aanleveren en vlot omzetten in een eerste leidraad. ‘De zorg stond namelijk te springen om handvatten op basis van de expertise van een grote groep collega’s. Ik ben gelukkig een avondmens en ook mijn collega’s haalden het maximale aantal uren uit hun werkdag. Maar ik heb nog het meeste respect voor de adviseur van het Kennisinstituut van de Federatie: zij werkte vaak meteen daarna alles nog uit. Ik vraag me af wanneer ze sliep.’

Stampvoeten
De beschikbare informatie is beperkt, onduidelijk en tegenstrijdig. Voss: ‘Vooral over het type mondneusmasker en de transmissie via aerosolen was veel discussie. Of er weleens iemand stampvoetend is weggelopen? Nou nee, daarvoor was iedereen te oplossingsgericht. Maar er was soms wel sprake van heftige emotie. Vergeet ook niet dat de kennis en de situatie steeds veranderden. Denk aan de wetenschappelijke kennis, maar ook de beschikbaarheid van mondneusmaskers en vaccins en later de opkomst van nieuwe varianten.’

Eigen leven
Dat is niet het enige obstakel waar het expertiseteam tegenaan loopt. ‘Er gebeurde waanzinnig veel tegelijkertijd. Ook al werkten we snel, toch werden we links en rechts ingehaald. Dan waren er bijvoorbeeld lokaal al andere afspraken gemaakt. Of schuurden onze adviezen met de richtlijn voor preoperatieve screening. Ook ervoeren patiënten verschillen in ziekenhuizen en dat ging dan weer een eigen leven leiden.’ 

Kritiek
Daarnaast zijn er nog de ’17 miljoen virologen’ op sociale mediakanalen als Twitter met hun commentaar. ‘Slapeloze nachten heb ik niet gehad, maar wel gezonde twijfel: Heb ik de beste informatie verzameld? Doen we het goed?’ Op zulke momenten gaf het rust dat ik in het expertiseteam veel hoorde vanuit verschillende visies, maar ook in andere groepen waarin ik zit, zoals het OMT en de WHO. Zo blijf je bij de feiten.’

Tegenstrijdig commentaar
Ook de wetenschappelijke verenigingen voelden de urgentie en werkten mee aan feedbackrondes met zeer korte reactietijden. ‘Al was het soms heel lastig dat enkele verenigingen – vaak tegenstrijdige – commentaren ongebundeld terugstuurden. Bij een richtlijn zijn grondigheid en zorgvuldigheid een vereiste, maar in dit geval moest een leidraad juist vanuit gelimiteerde kennis snel richting kunnen geven. Ik ben trots op de teamprestatie waarmee we uiteindelijk vlot tot die eerste leidraad zijn gekomen.’ 


Expertiseteam Infectiepreventie COVID-19 

Samenstelling 
Het expertiseteam bestaat uit 13 leden waaronder arts-microbiologen, internist-infectiologen, een anesthesioloog, een gastro-intestinaal en oncologisch chirurg en een kno-arts afgevaardigd vanuit 5 betrokken wetenschappelijke verenigingen. 
 
Opgeleverd 

  • Leidraad Persoonlijke bescherming in de (poli)klinische setting vanwege SARS-CoV-2  
  • Aanpassingen COVID-19 maatregelen bij dalende incidentie en toegenomen bescherming door vaccinatie/doorgemaakte infectie  
  • Leidraad Testbeleid en inzet zorgmedewerkers in het ziekenhuis  
  • Leidraad Niet meer besmettelijk na COVID-19 infectie  
  • Overzicht Medische procedures die een infectieuze aerosol genereren (IAGP) met SARS-CoV-2  
  • Leidraad Perioperatieve zorg infectiepreventie ten tijde van COVID-19 pandemie 
  • Leidraad Infectiepreventie maatregelen voor de ziekenhuiszorg van COVID-19 (verdachte) patiënten  
  • Handreiking veilige non-COVID zorg in ziekenhuizen  

Download het dossier als pdf

Lees de andere artikelen uit dit dossier