Stelling: Preventie is net zo belangrijk als de medische behandeling

DOSSIER PREVENTIE

Tom van Loenhout, cardioloog in Ziekenhuis Gelderse Vallei en voorzitter van de Alliantie Voeding in de Zorg:

‘Ja, daar ben ik geleidelijk aan van overtuigd geraakt. Als cardioloog was ik aanvankelijk gefocust op datgene waarvoor ik was opgeleid. Ik vond mezelf een hele pief als ik een diagnose kon stellen en een behandeling uitvoeren. Naarmate ik meer ervaring kreeg ging ik anders tegen mijn vak aankijken. Liever dan die ene patiënt te behandelen, en daarna weer de volgende, wilde ik iets doen aan de diepere oorzaken. Om de ellende vóór te zijn en om meer effect te hebben. Veel hartproblemen hebben te maken met slechte gewoontes en verkeerde leefstijl.

Dossier Preventie

Niet veel tijd

Leefstijladvies als onderdeel van een consult is niet vanzelfsprekend. Financieel is er ook niets voor geregeld. Dus zeggen dokters algauw dat ze er geen tijd voor hebben. Of ze denken in diagnoses en vinden preventie niet hun taak. Anderen hebben het gevoel dat het “toch niet werkt”. Dat laatste is misschien ook wel eens zo, maar vergeet niet: datzelfde geldt voor de medicijnen die je voorschrijft. Ook met pillen doet slechts een derde van de patiënten precies wat je zegt. Mijn ervaring is dat leefstijladvies niet veel tijd hoeft te kosten, en door het persoonlijk te maken - ik wijs bijvoorbeeld op mijn eigen stappenteller - krijg ik een klik met de patiënt en stijgt het consult iets uit boven alleen maar het voorschrijven van een medicijn.

Onderbouwing helpt én timing

De specialist en de huisarts hebben in mijn ogen beide hun rol. In het ziekenhuis ga je niet uitgebreid doornemen wat iemand precies eet, maar wij kunnen wel markeren dat voeding van belang is. Het effect als de specialist het met gezag zegt is groot. Zo hoor ik het ook terug van huisartsen: “Als jij het benoemt, dan help je mij.” Ook helpt onderbouwing. We voeren meerdere studies uit naar leefstijlinterventies bij patiëntgroepen om de plek van voeding en leefstijl in richtlijnen, spreekkamer en onderwijs te verbeteren. Bovendien kan ik als interventiecardioloog iemand aanspreken op het perfecte moment, bijvoorbeeld kort na een dotterbehandeling. Patiënten zijn aan iets acuuts geholpen, zijn vreselijk opgelucht en dankbaar. Als ik op dat moment iemand diep in de ogen kijk en zeg: je moet stoppen met roken, doe iets aan je eetpatroon, beweeg genoeg, dan blijft dat echt wel hangen. Dan kunnen mensen veranderen.

Niet verwijtend en belerend

Want laat één ding duidelijk zijn: de patiënt moet het doen. Ik kan niet gaan bewegen voor een patiënt. Ik kan het alleen uitleggen: “Als je dit gaat doen - gezonder eten, meer bewegen - ga je je beter voelen, en je krijgt er goeie dagen bij. Dat weet ik van mensen die het gedaan hebben.”

Het moet niet verwijtend en niet belerend klinken. En ik heb het niet te veel over de lange termijn. Het vooruitzicht dat je een betere kans hebt om een vitale bejaarde te worden, of dat een andere leefstijl je helpt om 85 te worden in plaats van 83, is natuurlijk heel lang in iemands leven geen aansprekend argument. Maar je voelt je prettiger, meteen al. Wij artsen moeten dát benadrukken. Want dat wil iedereen wel. Mijn boodschap: pillen hebben soms negatieve bijwerkingen, werken aan je leefstijl heeft vooral positieve.’

Expertisecentrum
Tom van Loenhout: ‘De Alliantie Voeding in de Zorg is een expertisecentrum waarin ziekenhuizen Gelderse Vallei en Rijnstate hun kennis bundelen en samenwerken met de voedingsdeskundigen van Wageningen University. Dit jaar bestaan we vijftien jaar. Destijds vroegen mensen zich echt nog af waar we mee bezig waren, inmiddels is goed eten een topic dat iedereen belangrijk vindt. We bepleiten gezonde voeding in het ziekenhuis, voor patiënten, bezoekers en personeel. Het begint met meer vers en minder frituur. Dat project heet “Goede zorg proef je”. Bijna veertig ziekenhuizen zijn aangesloten en er is brede waardering, zowel van de patiënt als van de medewerkers. Daarnaast onderzoeken we hoe voedingsadvies in de zorg beter kan. Zowel een gezonder eetpatroon bij chronische aandoeningen als specifieke adviezen in de voorbereiding op een operatie en bij herstel na een behandeling. Lees meer op alliantievoeding.nl.

Download het dossier als pdf

Lees de andere artikelen uit dit dossier