‘Met aandacht van alle zorgprofessionals, stijgt de kans op effect’

DOSSIER PREVENTIE

Ja, de huisartsenpraktijk is de aangewezen plek voor de meeste vormen van preventie, zegt Addy van der Woude. Het is er dagelijkse kost, vooral de primaire preventie: proberen te voorkomen dat het bij patiënten met risicofactoren tot bijvoorbeeld een hartinfarct komt. Maar preventie is veel breder, benadrukt zij. ‘Het tijdig signaleren van risico’s is een gezamenlijke opdracht van alle zorgprofessionals.’ 

Voor échte preventie ben je al te laat als iemand bij de huisarts komt, vindt huisarts Addy van der Woude eigenlijk. Want iedereen die zich in haar spreekkamer meldt heeft al een heel leven achter de rug waarin het wel of niet opvolgen van wat ze ‘grootmoeders adviezen’ noemt, zijn invloed heeft op diens gezondheidstoestand. Op individueel niveau begint het bij de conceptie, met een moeder die wel of geen foliumzuur slikt. Vervolgens hangt veel af van hoe we slapen, eten en drinken, ons middelengebruik. En er is een maatschappelijk niveau: ‘Hoe we ons gedragen, op wie we stemmen, waar we ons geld aan uitgeven.’ 

Dossier Preventie

Zaadje planten

Voor die hele breedte aan onderwerpen probeert ze oog te hebben in haar praktijk, in de Amsterdamse Bijlmer. In het kennismakingsgesprek met een nieuwe patiënt gaat het onder meer over de (medische) familievoorgeschiedenis, allergieën en drank. ‘En hier in Amsterdam ook drugsgebruik.’ Ze bespreekt ook veilige seks en ongewenste zwangerschap. En als iemand rookt vraagt ze altijd of diegene misschien wil stoppen. Maar niet alleen in dat eerste gesprek, ook in andere consulten en ook bij iemand die binnenkomt met een splinter kan ze bijvoorbeeld terugkomen op het roken. ‘Dan zeg ik niet betweterig hoe slecht het is, dat weten mensen heus wel, maar ik noem de mogelijke hulp die iemand kan krijgen bij het stoppen, en dat dat nu nog in het basispakket zit.’ Soms blijkt er dan een zaadje geplant, dat pas bij de tweede of de derde keer naar boven komt.

Kracht van herhaling

Juist omdat zulke boodschappen aan kracht winnen bij herhaling, hebben naar haar overtuiging alle zorgprofessionals een taak. Als de medisch specialist, verpleegkundige en bijvoorbeeld ook de tandarts tegen de patiënt iets zegt over het gedrag, bijvoorbeeld roken, stijgt de kans op effect. Ook het tijdig signaleren van problemen of risico’s vindt ze een gezamenlijke opdracht voor alle medici en paramedici die iemand ziet. ‘Ik kan niet alles weten van elke patiënt en ik zie ze niet allemaal regelmatig. Dus als je als medisch specialist iets signaleert of je ergens zorgen over maakt: meld het me.’ 

Het hoeft daarbij niet eens alleen om medische zorgen te gaan. ‘Iemand uit zijn eenzaamheid halen is ook een vorm van preventie. Dus als ik over een patiënt van de cardioloog hoor dat die zich zorgen maakt op dat gebied, dan ben ik blij met dat signaal. Want inderdaad: wij als huisartsen weten of er in de wijk sociale steun is, een kookclubje of een ontmoetingsplek. We hebben zelfs een speciale praktijkondersteuner voor het sociale domein. Ik heb zóveel patiënten bij wie niets kapot is, maar waar stress of iets anders zich uit in klachten. Gezondheid is niet alleen de aan- of afwezigheid van ziekte, wij sleutelen aan het hele welbevinden.’ 

Dat daar in het ziekenhuis weinig tijd voor is, snapt Van der Woude. ‘Dat geldt voor ons ook, alles moet in tien minuten. Maar ik ben medisch specialisten er dankbaar voor als ze in hun briefje ook de woorden ‘aandacht voor eenzaamheid’ erbij zetten. Hoe eerder het signaal hoe beter.’

Download het dossier als pdf

Lees de andere artikelen uit dit dossier