Preventie
Medisch specialisten spelen een belangrijke rol in preventie van ziekte en het behoud van functioneren, zowel voor de individuele patiënt als voor de samenleving. Preventie draagt bij aan toegankelijke, innovatieve en betaalbare zorg en dus aan de beweging naar de juiste zorg op de juiste plek. Medisch specialisten spreken zich in het openbaar en in de spreekkamer uit over het belang van een gezonde leefstijl en bieden op het gebied van preventie concrete handvatten aan hun patiënten. Preventie is een van de vier pijlers van het visiedocument Medisch Specialist 2025 en bovendien een actueel thema binnen de medische vervolgopleiding.
Uiteraard is en blijft de belangrijkste taak voor de medisch specialist het behandelen van een patiënt met een aandoening of een ziekte. Medisch specialisten kunnen echter ook bijdragen aan het bevorderen van gezondheid vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid als zorgprofessional. Verschillende ontwikkelingen zorgen ervoor dat er steeds meer aandacht is voor preventie en gezondheidsbevordering. Mede als gevolg van toenemende prevalentie van chronische aandoeningen en multimorbiditeit wordt het ‘bevorderen van gezondheid’ steeds belangrijker.
Uiteraard is en blijft de belangrijkste taak voor de medisch specialist het behandelen van een patiënt met een aandoening of een ziekte. Medisch specialisten kunnen echter ook bijdragen aan het bevorderen van gezondheid vanuit hun maatschappelijke verantwoordelijkheid als zorgprofessional. Verschillende ontwikkelingen zorgen ervoor dat er steeds meer aandacht is voor preventie en gezondheidsbevordering. Mede als gevolg van toenemende prevalentie van chronische aandoeningen en multimorbiditeit wordt het ‘bevorderen van gezondheid’ steeds belangrijker.
De Federatie Medisch Specialisten ziet preventie als ‘het totaal van maatregelen, zowel binnen als buiten de gezondheidszorg, die tot doel hebben de gezondheid te beschermen en te bevorderen door ziekte en gezondheidsproblemen te voorkomen’. We hanteren een indeling van preventie naar doelgroep: universele, selectieve, geïndiceerde en zorg-gerelateerde preventie. De rol en mate van betrokkenheid van de medisch specialist kan per specialisme verschillen. Primair is de medisch specialist betrokken bij de geïndiceerde en zorggerelateerde preventie. Bij universele en selectieve preventie heeft de medisch specialist een meer adviserende en agenderende rol.
Universele preventie
De doelgroep van universele preventie (de gezonde burger) staat niet direct in contact met de medisch specialist, maar de medisch specialist ziet een rol bij het signaleren van risico’s en het verspreiden van specialistische kennis. Denk aan longartsen die waarschuwen voor roken en kinderartsen voor energiedrankjes.
Selectieve preventie
Deze vorm van preventie focust zich vooral op de opsporing van individuen met een bepaald risicoprofiel. De rol van de medisch specialist is primair gericht op kennisoverdracht op het gebied van risicofactoren en onderzoek. Door het beter in kaart brengen van de uitdagingen met betrekking tot gezondheid in het adherentiegebied van het ziekenhuis (bijvoorbeeld gezondheidsrisico’s ten gevolge van landbouw of industrie), kunnen medisch specialisten gericht aan kennisoverdracht doen in de regio ten aanzien van leefstijl, gezondheid en ziekte.
Geïndiceerde preventie
De medisch specialist staat in direct contact staat met mensen binnen deze doelgroep. Geïndiceerde preventie is een actief thema in het gesprek met de patiënt met als doel het tegengaan van ziekteprogressie of het ontstaan van chronische ziekten of bijkomende problematiek. De medisch specialist gaat met de patiënt in gesprek over hoe leefstijlfactoren in relatie staan tot zijn gezondheid en biedt zo mogelijk hulp aan bij het verbeteren hiervan.
Zorggerelateerde preventie
De mate van betrokkenheid van de medisch specialist is bij deze vorm van preventie het grootst. De rol van de medisch specialist bij zorggerelateerde preventie is nu vaak al opgenomen in richtlijnen. De medisch specialist beslist samen met de patiënt hoe zij het functioneren van de patiënt optimaal kunnen herstellen, behouden of verbeteren.
Bekijk ook
- De pagina van het Netwerk Preventie van de Federatie Medisch Specialisten
- Lees ook het dossier Preventie in ons magazine
- Luister de podcast Stem van de dokter: De maatschappelijk betrokken dokter
- Bekijk alle voorbeelden van hoe preventie bijdraagt aan de juiste zorg op de juiste plek in onze landkaart
- Volg de online cursus Leefstijlinterventies