Gastcolumn: ‘Doe gewoon normaal’
Voorkomen van grensoverschrijdend gedrag, de aanspreekcultuur en een veilig opleidingsklimaat. Onderwerpen waar in de huidige tijd – terecht – veel aandacht voor is. Je vraagt je wel eens af waar het ‘opeens’ allemaal vandaan komt. Werd er ‘vroeger’ niet over gepraat of komt het nu meer voor? Waarschijnlijk dat eerste.
De spanning van de opvang van een patiënt met een schotwond op de traumakamer of een geruptureerd aneurysma, de eerste keer een liesbreukcorrectie uitvoeren of je eerste nachtdienst als a(n)ios (of superviserend chirurg): chirurgie is een prachtig vak met een bijbehorende eigen cultuur. Een cultuur die van oudsher door mannen werd gedomineerd, maar heel geleidelijk aan is veranderd, met nu ca. 50 procent vrouwelijke aios. De chirurgische cultuur waar enerzijds kritiek op is, maar waar wij chirurgen ook goed bij gedijen; flauwe grappen maken, directe communicatie, niet-lullen-maar-poetsen en een high five aan het eind van de dag. Helaas wordt er niet altijd bij stil gestaan wat anderen daarvan vinden. De chirurgische eenheidsworst heeft jarenlang hoogtij gevierd, maar verandering is onontkomelijk als we ons vak aantrekkelijk willen houden. De positieve eigenschappen van onze chirurgische cultuur zorgden ervoor dat wij hebben gekozen voor ons vak en dat velen na ons dat zullen blijven doen. Uiteraard zijn er ook negatieve kanten. Het is bijvoorbeeld niet normaal om iemand af te zeiken bij de overdracht, of het nu een coassistent, a(n)ios of collega-chirurg is. Sterker nog, dat soort gedrag zorgt ervoor dat coassistenten of a(n)ios niet meer kiezen voor de chirurgie en hun heil zelfs liever zoeken buiten het ziekenhuis.
De eerste keer dat ik in Gouda een coassistent een van mijn 60+-maten hoorde aanspreken met ‘hé Roderick, gaan wij zo samen poli doen?’ verslikte ik me bijna in mijn koffie. Blijkbaar is de Goudse cultuur toch anders dan wat ik gewend was. Nu, een paar jaar later, ben ik helemaal geïncorporeerd en zie ik dat andere collega’s, net als ik opgeleid in grote perifere ziekenhuizen met een ‘klassieke chirurgische cultuur’, ook de Goudse wijze hebben geadopteerd. Een manier van gedrag die ervoor zorgt dat zowel de coassistent als anios en aios alles durven zeggen en actief bijdragen aan elke discussie: een zogenaamde open surgical culture. Daarmee gaan we ervoor zorgen dat de (chirurgische) zorg gezond blijft en we elkaar op een normale manier kunnen en blijven aanspreken, zonder represailles of gedoe achteraf.
Is het nou zo bijzonder hoe het in Gouda gaat? Blijkbaar wel, want het is een populaire plek voor coassistenten om hun coschap Heelkunde te doen en de a(n)ios zijn ook blij met hun rol in het team. In de huidige tijdsgeest is er geen behoefte meer aan de van oorsprong hiërarchische chirurgische cultuur. Uiteraard zijn sommige karakteristieken nuttig en moet je op sommige plekken en momenten een leider hebben. Alleen moet die leider wel oog hebben voor zijn of haar collega’s. En of we het nou willen of niet, wij chirurgen zijn een voorbeeld voor anderen, van medisch student tot ouderejaars aios. Daar moeten we ons van bewust zijn en naar gedragen. Als wij het goede voorbeeld geven, dan volgt de rest hopelijk vanzelf. Dat voorbeeld kan ons gedrag naar anderen zijn op de OK of de poli, maar ook hoe we ons werk en privé combineren.
In the heat of the moment kunnen er wel eens dingen gezegd worden die achteraf onnodig blijken. En het getuigt van een sterk karakter als je dat bespreekbaar maakt en zo nodig, je excuus aanbiedt. Gewoon zoals je (hopelijk) buiten het ziekenhuis ook zou doen, thuis of in een restaurant. Zolang we gewoon lekker normaal doen tegen elkaar, dan moet het wel goedkomen…
Joris Blok is algemeen en vaatchirurg in het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda. Daarnaast is hij verbonden aan de denktank Future Surgeon die als doel heeft de werkbetrokkenheid en een open chirurgische cultuur binnen de chirurgische gemeenschap te bevorderen. Voor ons schreef hij de gastcolumn: ‘Doe gewoon normaal’ over een veilig opleidingsklimaat.
Bekijk ook
- Lees ook de gastcolumn van voorzitter van de RGS Jonneke Eikelboom over de noodzaak van een veilig werk- en leerklimaat: Aios onder druk - aandacht voor verandering
- Meer lezen over een veilig opleidingsklimaat? Bekijk onze pagina
