Blog: Ga nu niet terug naar controledrang van voor de coronacrisis

17 SEPTEMBER 2021

In de coronacrisis lag alle druk bij de zorgprofessionals om deze pandemie het hoofd te bieden. De artsen en verpleegkundigen en alle andere zorgprofessionals kregen de vrijheid en de ruimte om te doen wat nodig was. Dat resulteerde in efficiëntie, creativiteit en vernieuwingen. En nu, na anderhalf jaar moeten we oppassen voor de paradox van de crisis. We moeten ervoor waken dat we niet teruggaan naar de controledrang en regelgeving die al jaren zoveel administratielast, tijdverlies en motivatieverlies veroorzaakten. 

In de coronacrisis lag alle druk bij de zorgprofessionals om deze pandemie het hoofd te bieden. De artsen en verpleegkundigen en alle andere zorgprofessionals kregen de vrijheid en de ruimte om te doen wat nodig was. Dat resulteerde in efficiëntie, creativiteit en vernieuwingen. En nu, na anderhalf jaar moeten we oppassen voor de paradox van de crisis. We moeten ervoor waken dat we niet teruggaan naar de controledrang en regelgeving die al jaren zoveel administratielast, tijdverlies en motivatieverlies veroorzaakten. 

Dit gaat ten koste van het werkplezier van de zorgverleners en met de huidige arbeidsmarktproblematiek kunnen we ons dat niet veroorloven. Het zijn deze professionals die ondanks de gigantische druk de zorg overeind houden en de vernieuwing vormgeven. 

Ideeën van de werkvloer 

Willen we de zorg betaalbaar en toegankelijk houden dan zijn het de zorgprofessionals die daarvoor zorgen. Geef ruim baan aan het leiderschap van zorgprofessionals en aan de honderden innovatieve ideeën die op de werkvloer ontstaan. Richting Prinsjesdag en in afwachting van de formatie benadruk ik deze boodschap bij de politiek, want het faciliteren van de zorgverleners moet het uitgangspunt zijn van het zorgbeleid.  

Zorgbudget onder druk 

Volgens het WRR-rapport ‘Kiezen voor houdbare zorg’ zal gegeven de toenemende zorgvraag over veertig jaar één op de drie werknemers in de zorg moeten werken, vergeleken met één op de zeven nu. Ik voel mij gesteund door het rapport van de WRR die dezelfde grote uitdagingen in de zorg constateert. Door vergrijzing, technologische ontwikkelingen, multimorbiditeit, een tekort aan personeel en toenemende kosten voor dure geneesmiddelen staat het zorgbudget onder druk. Ondertussen weten we dat de beste ziekenhuiszorg van de wereld voor een gemiddelde prijs verlenen. Dit is nog eens bevestigd door het rapport van The Commonwealth Fund: ‘Mirror, Mirror 2021: Reflecting Poorly’ waarin de gezondheidszorg in de Verenigde Staten wordt vergeleken met 11 andere hoge-inkomenslanden. Nederland behoort samen met Noorwegen en Australië tot de best presterende landen als het gaat om de gezondheidszorg. Op het gebied van toegankelijkheid van zorg, inclusief betaalbaarheid en tijdigheid, scoort Nederland zelfs als beste. 

Beleid uit wantrouwen 

Alleen op het punt van administratielast en bureaucratie voor patiënten en zorgprofessionals scoort ons land opvallend slecht met een achtste plek. Helaas is deze conclusie uit het rapport geen verrassing. In deze tijd van grote druk op de zorgprofessionals en grote problemen op de arbeidsmarkt kunnen we het ons niet veroorloven dat de Nederlandse zorg zo slecht scoort op onnodige administratielast vergeleken met andere landen. We gaan de problemen in de zorg niet oplossen door zorgpersoneel te demotiveren, te controleren en daarmee werkplezier weg te nemen. Beleid om te controleren en te beheersen wordt gemaakt vanuit wantrouwen. En uit wantrouwen komt niets goeds voort. Laten we liever aan zorgprofessionals vragen wat er nodig is om de zorg nog beter te maken. 

Innovatiekracht 

De zorg in Nederland is zo goed en betaalbaar dankzij de vele initiatieven van zorgprofessionals op het gebied van zorgevaluatie, juiste zorg op juiste plek, digitale zorg, samenwerking tussen huisartsen en specialisten, samenwerking met thuiszorg, fysiotherapeuten en anderen om de zorg te blijven verbeteren en van hoog niveau te houden. Je kunt de zorg alleen maar vernieuwen en veranderen door de innovatiekracht op de werkvloer aan te jagen. 

Willen we de zorgprofessionals stimuleren om de zorg te blijven vernieuwen dan moeten we zorgen dat ze ruimte voelen om dit soort initiatieven te blijven ontwikkelen. Dan moeten we rekening houden met wat we als maatschappij/politiek van hen vragen. En op dit moment vragen we te veel van de zorgprofessional: wachtlijsten voor inhaalzorg, groei zorgvraag, budgettaire nulgroei en dat met een tekort aan personeel. Ik sluit mij aan bij het rapport van de WRR waarin bestuurders worden opgeroepen om zorgverleners tijd te geven en niet te overladen met nieuwe programma’s en acties vanaf bovenaf. Het is essentieel om de vernieuwing en de vooruitgang in de zorg vanaf de werkvloer te laten ontstaan Hiervoor is vertrouwen, samenwerking en het faciliteren van zorgprofessionals van belang. Ik vraag daarom aan politici en beleidsmakers: 

• Verminder regels en administratielast vanuit de gedachte te controleren en beheersen 
• Zorg voor voldoende personeel. De arbeidsmarktproblematiek moet bovenaan de politieke agenda 
• Zorg voor goede faciliteiten voor digitale zorg 
• Verklein de kloof tussen werkvloer en de politiek/beleidsmakers. Luister naar de stem van de dokter, de stem van de zorgprofessionals 
• Behoud rust in het systeem. Behoud keuzevrijheid tussen dienstverband en vrij beroep 
• Faciliteer de vernieuwing die vanaf de werkvloer is begonnen. Laat de gedrevenheid van zorgprofessionals uitgangspunt zijn van zorgbeleid 

Peter Paul van Benthem 
Kno-arts en voorzitter Federatie Medisch Specialisten 

Deze blog is vandaag gepubliceerd op Skipr.nl