Samen beslissen serie #Hoedan?

13 april 2022

Samen beslissen is in de spreekkamer de gouden standaard. De praktijk is zoals altijd weerbarstig. Hoe vind je de goede balans tussen een strakke tijdsplanning, een volle wachtkamer en voldoende aandacht voor elke patiënt? In de serie Samen beslissen #Hoedan? delen medisch specialisten hun ‘eyeopeners’ en praktische tips. Dit keer Jeroen Trip, neuroloog in Isala: ‘De optie “niets doen” bespreek ik sindsdien altijd met de patiënt’.

Je loopt al behoorlijk achter op schema en je weet dat je met de volgende patiënt samen een lastige behandelbeslissing gaat nemen. Jeroen Trip, neuroloog in Isala, maakt dan dankbaar gebruik van de tips van twee collega’s: De 10 seconds of breath en Neem de tijd. ‘Tussen patiënten door héél even iets anders doen. Een paar keer bewust diep in- en uitademen. Even naar buiten kijken. Het werkt echt, het is een soort reset voor je volgende consult.’

Voor een wetenschappelijke analyse van patiëntgesprekken liet Trip twee consulten filmen. ‘Ik dacht dat ik het in beide gevallen goed gedaan had. Bij het ene gesprek vond ik dat bij het terugkijken nog steeds. Dat was een goed voorbeeld. Je merkte dat ik de tijd had en nam en je zag dat we alle opties en overwegingen doornamen, het was echt een samenwerking. Bij het andere opgenomen gesprek schrok ik wel even. Ik zag aan de patiënt dat hij aarzelde om nog iets te vragen. Maar ik had kennelijk haast, want ik stond al naast mijn bureau. Gelukkig voelde ik het wel aan, want ik ging snel weer zitten.’ Sindsdien probeert Trip op elk moment bewust de rust te bewaren en ruimte te geven voor extra vragen. ‘Hierdoor komt die ene vraag vaak toch. En als ik hem op dat moment niet kan beantwoorden spreek ik met de patiënt af wanneer dat wel lukt en maken we een nieuwe afspraak.’

Focus vanaf de start

Ook doet Trip zijn best om in keuzegesprekken de aanbevolen structuur vast te houden. ‘Gaandeweg heb ik daar nog aan toegevoegd dat ik meteen bij de start van het consult bespreek dat we een belangrijke beslissing moeten nemen. Dat geeft meer focus aan het gesprek.’ De uitdaging in keuzegesprekken zit volgens Trip in het boven tafel krijgen van wat de patiënt wil en vooral ook: welke overwegingen daaraan ten grondslag liggen. Dat levert nogal eens verrassende inzichten op. 
‘Gisteren nog, bij een patiënt met een hernia. Ik dacht van tevoren: ze heeft al drie maanden groot ongemak en flinke pijn, we gaan waarschijnlijk richting een operatie. Daar kun je als arts dan naartoe praten, maar dat deed ik niet. Toen ik de opties op tafel legde, met hun voor- en nadelen, koos zij tegen mijn verwachting in voor pijnbehandeling. De mogelijke kleine kans op complicaties tijdens de operatie gaven de doorslag.’

Openstaan voor andere overwegingen

Bij één van de patiënten in de gefilmde consulten kwam het argument om niet te kiezen voor medicatie voor Trip ook als een verrassing. ‘Ik dacht dat ze de medicatie niet zou willen door de mogelijke ernstige bijwerkingen. Maar voor haar was het noodzakelijke wekelijks bloedprikken doorslaggevend om niet voor medicatie te gaan. Zij had andere overwegingen dan ik. Het is goed om daarvoor open te staan.’

Meenemen in meerwaarde

Binnen de afdeling Neurologie van Isala krijgt samen beslissen steeds meer aandacht. Onlangs nam een groep van vier neurologen en drie verpleegkundig specialisten samen deel aan een scholing van Isala-collega en samen-beslissen-voorloper Paul Brand. Doel is dat zij hun kennis breed uitdragen over de afdeling, zodat alle mensen die er werkzaam zijn, inclusief aios en anios, meegenomen worden in de meerwaarde van samen beslissen en de manier waarop je dat het beste kunt aanpakken (zie ook: begineengoedgesprek.nl). 

‘Dan wil ik niks’

Soms komt samen beslissen uit op niets doen. Bij een 70-jarige patiënt die opgenomen was met uitval in de linkerarm liet Trip een CT-scan van de hersenen maken. ‘Toen hij me na de scan vroeg: “Dokter, wat denkt u dat het is?” deelde ik in alle oprechtheid mijn vermoeden met hem. Ik denk dat het iets kwaadaardigs is. Wellicht een uitzaaiing. De patiënt antwoordde: “Als u denkt dat het kwaadaardig is, dan wil ik niks.” Geen vervolgonderzoeken, geen behandelingen, niets. Als dokter vond ik dit een moeilijke keuze. De familie ook, maar de man hield voet bij stuk. Ik heb zijn huisarts ingelicht en hij ging in de maanden daarna langzaam achteruit. Een half jaar na zijn keuze is hij overleden.’

Bewust

‘Zijn keuze heb ik leren waarderen. Het gesprek met hem zal ik nooit vergeten. Het heeft me ervan bewust gemaakt dat, hoe goed je het samen beslissen ook wilt aanpakken, sommige patiënten niet geïnteresseerd zijn in de medische opties met hun voor- en nadelen. En dat niets doen ook een optie is. Sindsdien bespreek ik ook die optie altijd met de patiënt.’  

Lees meer interviews uit de serie Samen beslissen #Hoedan?

Nummer 1 - 'Op zoek naar de vraag achter de vraag', chirurg Guus Janus