Waardevolle inzichten interprofessioneel opleiden

Samen uitvogelen

‘Samenwerken is iets wat je moet leren, net als in een relatie’, stelt Dieneke van Asselt, experimentleider, klinisch geriater en opleider in het Radboudumc. ‘Geven en nemen en samen uit­­vogelen wat voor beide partijen goed werkt. Deze onderwijsmethode helpt daarbij.’ Van Asselt doelt daarbij op Transmurale teleconsultatie, één van de zeven experimenten. Doel van deze onderwijs­methode is dat aiossen in de eerste lijn laagdrempelig, via een digitaal consult, hun collega-aiossen in de tweede lijn om advies leren vragen. In het experiment is onder meer onderzocht welke factoren dit tot een zinvol opleidingsmoment maken. De opbrengsten zijn veelomvattend: best practices en materialen en middelen die collega-­opleiders kunnen gebruiken om zelf met transmurale teleconsultatie aan de slag te gaan. Zoals de werk­vormen­bundel interprofessioneel opleiden in de zorg of de competentieset Interprofessioneel samenwerken. Bekijk alle materialen op demedisch­specialist.nl/opleiden2025.

Expliciete aandacht

‘Dankzij het experiment hebben we explicieter het pad richting interprofessioneel opleiden genomen’, vertelt Eric van Dongen, anesthesioloog in het St Antonius Ziekenhuis en trekker van het leefstijlexperiment Van huis naar thuis. ‘Zo hebben we in ons bestaande multidisciplinair overleg (mdo) over leefstijl met elkaar afgesproken dat er ook aiossen aan deelnemen. En dat we expliciet aandacht besteden aan opleiden en samen leren. Bijvoorbeeld door af en toe stopmomenten in te lassen. Een voorbeeld hiervan is dat we nu samen en vanuit verschillende perspectieven en expertises de context van de patiënt opbouwen, zodat we meer zicht krijgen op zijn leven, gezinssituatie, gewoontes et cetera, en op basis daarvan een afgewogen beleid kunnen bepalen.’

Accepteer agendaverschillen

Interprofessioneel opleiden levert veel op, maar kent ook uitdagingen. Wat moet je vooraf goed regelen, hoe krijg je iedereen mee, wat te doen met al die overvolle agenda’s? Ook op dat gebied hebben de experimenten hun waarde bewezen. Bij een nieuw experiment zou Van Dongen bijvoorbeeld niet zo strikt vasthouden aan de ideale leervolgorde – eerst online scholing, dan een kijkje in elkaars keuken, dan huisbezoek aan patiënt, dan terugkombijeenkomst. ‘Wij hebben de wenselijke volg­orde uiteindelijk losgelaten en gezorgd voor meerdere startmomenten van de online scholing. Door te accepteren dat er agendaverschillen zijn ontstaat er ruimte. Van “kan niet” naar “kan wel”.’

Commitment van het management

Alle trekkers van de experimenten hebben ondervonden hoe cruciaal commitment van het management is. Het helpt als zij uitdragen dat interprofessioneel leren en samenwerken de patiënt én de bedrijfsvoering ten goede komen. En als ze tijd en middelen beschikbaar stellen om zorgprofessionals samen te laten zoeken naar wat werkt.

Zoek elkaar op

Specialist ouderengeneeskunde en opleider Annemarie Moll was experimentleider van het experiment Netwerkstage cognitieve stoornissen in het Leids Universitair Medisch Centrum. Zij benadrukt het belang van de voorbeeldfunctie. ‘Natuur­lijk is het essentieel dat de opleidingsgroep zélf gelooft in de kracht van interprofessioneel samenwerken, en zich hierin leerbaar opstelt. Als je als opleider op de spoed­eisende hulp niet weet wat de expertise is van een specialist ouderengeneeskunde, dan kan dat het interprofessioneel opleiden van je aios belemmeren. Ik zou zeggen: zoek elkaar op, wissel 06-nummers uit en bel elkaar als je ergens tegenaan loopt bij een patiënt.’

Creëer gezamenlijk enthousiasme

Voor opleiders die wel willen, maar niet precies weten hoe ze met interprofessioneel opleiden kunnen starten heeft aios anesthesiologie uit het St Antonius Ziekenhuis Elmer Reussien een tip: ‘Begin gewoon ergens: creëer gezamenlijk enthousiasme rondom een thema dat iedereen aanspreekt.’ Reussien is betrokken geweest bij het leefstijlexperiment Van huis naar thuis. ‘Ga met elkaar in één ruimte zitten en dan komen de gesprekken, wensen en mogelijkheden vanzelf.’

Wat is Opleiden 2025?
Opleiden 2025 is het project van de Federatie Medisch Specialisten waarin opleiders, aios en wetenschappelijke verenigingen worden ondersteund in het doorontwikkelen van de medisch-specialistische vervolgopleidingen. Het project heeft opleidingsproducten ontwikkeld die helpen bij het vormgeven van interprofessioneel leren op de werkvloer en het integreren van discipline-overstijgende thema’s in de eigen opleiding. Centraal staan de thema’s netwerkgeneeskunde, samen beslissen, technologie en e-health en preventie. Op de website van Opleiden 2025 zijn alle opbrengsten van het project te vinden, waaronder de uitkomsten van de experimenten, handreikingen, rapportages, webinars en interviews. Lees verder op demedischspecialist.nl/opleiden2025

Leren van voorlopers
In de portretserie ‘Leren van voorlopers’ komen opleiders uit verschillende ziekenhuizen aan het woord die het initiatief nemen om interprofessioneel opleiden in praktijk te brengen. Zo vertelt klinisch geriater Nynke Veltman uit Ziekenhuis Gelderse Vallei over pionieren en het versterken van bestaande samenwerkingsverbanden en vertelt Nynke Scherpbier, hoofd Eerstelijns­genees­kunde en Langdurige Zorg in het UMC Groningen, over de kunst om bij het interprofessioneel opleiden van aios van verschillende specialismen de goede maturity match te vinden.’ Lees verder op demedisch­specialist.nl/lerenvanvoorlopers.

Dit artikel is op 23 november verschenen in Medisch Contact.