Update: leidraad Verantwoord wisselen medicijnen
In de leidraad Verantwoord wisselen medicijnen zijn afspraken vastgelegd voor verantwoorde wisseling van een medicijnen met dezelfde werkzame stof, sterkte, toedieningsvorm en afgiftepatroon. Er worden drie categorieën medicijnen onderscheiden, waaronder medicijnen die niet gewisseld mogen worden en medicijnen die onder voorwaarden gewisseld mogen worden. Voor deze categorieën medicijnen zijn nu medicijnlijsten voor gebruik in 2023 vastgesteld.
De leidraad helpt om in de praktijk tot verantwoorde wisseling van medicijnen te komen. Patiënten krijgen regelmatig een ander medicijn mee zonder dat daar een medische reden voor is. Dat kan leiden tot onrust, klachten en vragen bij patiënten. In de leidraad worden de voorwaarden behandeld waaronder het wisselen van medicijnen om niet-medische redenen mogelijk is en wat de verantwoordelijkheid van de voorschrijvend arts en de apotheker hierbij is.
De leidraad onderscheidt drie categorieën medicijnen:
- Rood: niet wisselen, tenzij het medicijn door tekorten niet (meer) verkrijgbaar is in Nederland.
- Oranje: alleen wisselen als is voldaan aan de voorwaarden die in de leidraad zijn overeengekomen.
- Groen: wisselen van medicijnen is mogelijk, met inachtneming van de voorwaarden, tenzij dit om specifieke patiëntgebonden redenen niet kan.
De voorwaarden voor het (om niet-medische redenen) wisselen van medicijnen in de oranje en groene categorie, betreffen afspraken over informatie en begeleiding van de patiënt bij het wisselen. Voor de geneesmiddelen uit deze categorieën is ook afgesproken om het aantal wisselingen om niet-medische redenen, zo veel mogelijk te beperken.
Medische noodzaak
Er zijn situaties waarin de arts beoordeelt dat het medisch gezien niet wenselijk is dat een medicijn gewisseld wordt, ook niet een medicijn uit de groene categorie. De voorschrijver kan op basis van individueel patiëntgebonden factoren besluiten dat er sprake is van ‘medische noodzaak’ en bepalen dat de patiënt een specifiek medicijn krijgt. In deze gevallen schrijft de voorschrijver ‘medische noodzaak’ op het recept. De apotheker levert dan het medicijn dat op het recept staat.
Als de patiënt een niet-medisch onderbouwde voorkeur heeft voor een specifiek medicijn, dan is dat onvoldoende reden voor medische noodzaak. De eindverantwoordelijkheid voor het bepalen van ‘medische noodzaak’ op basis van individueel patiëntgebonden factoren ligt bij de voorschrijver.
Betrokken partijen
Patiëntenfederatie Nederland, het Nederlands Huisartsen Genootschap, de Landelijke Huisartsen Vereniging, de Federatie Medisch Specialisten, Zorgverzekeraars Nederland en de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie hebben gezamenlijk de leidraad opgesteld. De partijen monitoren het gebruik van de leidraad en doen een jaarlijkse evaluatie van de leidraad inclusief de vastgestelde medicijnlijsten.
Op basis van de leidraad worden voor medicijnen met een specifiek hulpmiddel voor toediening nog nadere afspraken gemaakt.