Marcel Daniëls: Calamiteiten melden om zorg te verbeteren

In de uitzending van Zembla van 2 maart stond de vraag centraal waarom calamiteiten niet gemeld worden. Marcel Daniëls, cardioloog en bestuurslid van de Federatie Medisch Specialisten, reageerde als volgt in de uitzending: "Dat is waar de Federatie Medisch Specialisten voortdurend op hamert: een calamiteit wordt gemeld en uitgezocht zodat we met z’n allen in Nederland er van kunnen leren". Daniëls vindt dat ook bij twijfel of iets een calamiteit is, we voordeel hebben bij het melden ervan.

Hij vervolgt: "De vraag is natuurlijk: wat ligt er ten grondslag aan het niet of met terughoudendheid melden? We willen toch met zijn allen een cultuur waarin we ervanuit kunnen gaan dat we willen leren van dingen die fout gegaan zijn."

Richtlijnen

Zembla laat ook zien dat er mogelijk niet volgens de geldende richtlijnen is behandeld en dat dit van te voren niet is besproken met de ouders van de patiënt. De arts moet de patiënt vóór en na de behandeling altijd goed informeren. Marcel Daniëls zegt daarover in Zembla: "Als je naar een centrum of dokter gaat voor een ingreep, dan moet je er ook op kunnen vertrouwen dat dat centrum en die dokter de kennis en kunde met zich meebrengen, zoals we met z’n allen in Nederland hebben afgesproken."

Open cultuur

Als er iets fout gaat, is het van belang dat een arts daar open over is. De Federatie Medisch Specialisten benadrukt nogmaals altijd een melding te doen als er iets is fout gegaan. In iedere instelling moet een interne meldingsprocedure aanwezig zijn waardoor men veilig kan melden. Bij kwaliteitsvisitaties wordt het functioneren van een vakgroep of maatschap tegen het licht gehouden door collega’s vanuit de wetenschappelijke vereniging. Tijdens kwaliteitsvisitaties wordt aandacht geschonken aan de cultuur binnen en om de vakgroep of maatschap heen; hiervan is het melden van en omgaan met incidenten, complicaties, en calamiteiten een onderdeel.

Visiedocument Optimaal Functioneren

In het visiedocument Optimaal Functioneren van de Federatie Medisch Specialisten staan naast de kwaliteitsvisitaties, alle afspraken en verbeterinstrumenten met als doel het functioneren van medisch specialisten continu te verbeteren. Zo nemen medisch specialisten deel aan methoden van reflectie zoals ‘individueel functioneren medisch specialist’ (IFMS). De vakgroep waar de medisch specialist deel van uitmaakt, is medeverantwoordelijk voor het functioneren van haar leden. Daarnaast is het van belang dat de medische staf en raad van bestuur een vinger aan de pols houden bij alle vakgroepen en een open cultuur en een voortdurend leerklimaat stimuleren. In de raden van toezicht moet de wijze waarop het bestuur van de instelling omgaat met het functioneren van medisch specialisten een vast aandachtspunt zijn. Alle genoemde partijen hebben een verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor het optimaal functioneren van medisch specialisten.

Gerelateerd nieuws

Leidraad IFMS: minder administratielast

De Federatie Medisch Specialisten heeft de punten in de leidraad IFMS die administratielast kunnen veroorzaken aangepast. De leidraad uit 2014 beschreef te minutieus op welke wijze uitvoering dient te worden gegeven aan IFMS. De nieuwe uitgave ‘IFMS: Terug naar de bedoeling’ geeft meer vrijheid voor eigen invulling.

Het belang van een open en veilige cultuur

Op dinsdag 31 mei besteedde het tv-programma Zembla opnieuw aandacht aan het UMC Utrecht. In deze uitzending werd teruggeblikt op de gebeurtenissen in dit ziekenhuis nadat bekend werd dat een aantal calamiteiten niet gemeld waren en er sprake bleek van een onvoldoende open werkcultuur. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) bracht hierover onlangs een rapport uit. Daarin werd benadrukt dat in elke zorginstelling sprake moet zijn van een veilige en open cultuur, waarin calamiteiten gemeld kunnen worden en men kan leren van fouten.

Is het een calamiteit, complicatie of incident?

Elke medisch specialist is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de door hem of haar geleverde zorg. Bij een onbedoelde gebeurtenis of uitkomst van zorg is het niet altijd meteen duidelijk of het een calamiteit, complicatie of incident is. Zijn de verschillen wel zo duidelijk? En als er sprake is van een onbedoelde gebeurtenis of uitkomst van zorg, wat staat je als medisch specialist dan te wachten? De nieuwe animatie ‘Calamiteit, complicatie of incident?’ geeft antwoord op deze vraag.

Themaraad Optimaal Functioneren en Openheid

Speciale Themaraad Kwaliteit van de Federatie Medisch Specialisten ter ere van het afscheid van Marcel Daniëls als voorzitter van de Raad Kwaliteit.

Geleerde lessen calamiteiten leiden tot betere zorg

De lessen die artsen en andere zorgaanbieders leren van calamiteiten moeten zij met elkaar delen. Zo kan men leren van elkaars fouten. Dit standpunt benadrukt de Federatie Medisch Specialisten wederom in reactie op het rapport ‘In openheid leren van meldingen’ dat de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op 16 november publiceerde. De Inspectie concludeert dat ziekenhuizen vaker calamiteiten melden, waardoor de zorg veiliger wordt.

Optimaal functioneren bij álle artsen op de agenda

De KNMG heeft vandaag het ‘Basisdocument Optimaal Functioneren’ gepubliceerd. Zij wil daarmee álle artsen stimuleren om het beleid en de instrumenten rondom optimaal functioneren verder te ontwikkelen en te verbeteren. Een belangrijke bron voor het basisdocument was het Visiedocument Optimaal Functioneren van de Federatie Medisch Specialisten uit 2013. De Federatie voert sinds 2008 actief beleid op het onderwerp.