Herziening richtlijn Stoornissen in het gebruik van alcohol
Sinds het uitkomen van de vorige multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van alcohol ruim tien jaar geleden is veel wetenschappelijk onderzoek verricht. Ook is de Nederlandse zorgpraktijk in de afgelopen tien jaar sterk veranderd, met onder andere ambulantisering, toegenomen inzet van ervaringsdeskundigheid, veranderingen in aard en aantal zorgaanbieders, financiering en andere aspecten van de organisatie van zorg. Daarom is deze richtlijn geactualiseerd.
De richtlijn heeft als doel een leidraad te geven voor de dagelijkse praktijk van diagnostiek en behandeling van patiënten met een stoornis in het gebruik van alcohol in Nederland. Deze richtlijn bevat ook een weergave van de visie van patiënten op herstel. Waar mogelijk is in de conclusies en aanbevelingen onderscheid gemaakt tussen de behandeldoelstelling abstinentie en minder drinken. De richtlijn is bedoeld voor professionals werkzaam binnen de eerstelijnszorg, algemene geestelijke gezondheidszorg en specialistische geestelijke gezondheidszorg, inclusief verslavingszorg en forensische zorg.
Belangrijkste wijzigingen
Ten opzichte van de vorige versie van de richtlijn zijn dit de belangrijkste aanpassingen:
- De richtlijn bevat een bredere kijk op behandeluitkomsten. Hierbij kan worden gedacht aan persoonlijk welbevinden, sociaal maatschappelijk functioneren en ervaren kwaliteit van leven. Dit sluit aan bij de huidige bredere herstelvisie. Daarom bevat deze richtlijn zowel een onderdeel over de visie op herstel vanuit patiënten perspectief (van Stichting Het Zwarte Gat), als een hoofdstuk over interventies die zich primair richten op andere herstel domeinen dan alcoholgebruik.
- Vanuit een visie op een geïntegreerde en transdiagnostische benadering van psychiatrische problematiek bij deze patiënten is daarnaast een hoofdstuk opgenomen over psychiatrische comorbiditeit en een hoofdstuk over gebruik van meerdere geneesmiddelen bij deze patiënten.
- Voor zover daarover literatuur beschikbaar is, komt in deze richtlijn de behandeling van specifieke subgroepen aan de orde, zoals jongeren en ouderen, mannen en (zwangere) vrouwen, mensen met verschillende culturele of etnische achtergronden of mensen met een (licht) verstandelijke beperking.
- De richtlijn uit 2009 richtte zich ook op de somatische complicaties van langdurig, excessief gebruik van alcohol. De herziening van dat onderdeel is momenteel nog gaande en wordt verwacht in de loop van 2024. Tot die tijd blijven de conclusies en aanbevelingen van de richtlijn van 2009 over het somatische complicaties nog van kracht.
De nieuwe conclusies en aanbevelingen zijn ook doorgevoerd in de Zorgstandaard Alcohol.
Samenwerking
De richtlijn is ontwikkeld op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) in samenwerking met vertegenwoordigers vanuit de Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN), Vereniging voor Gedrags- en Cognitieve therapieën (VGCt), Nederlandse Vereniging voor Gezondheidszorgpsychologie en haar specialismen (NVGzP) en patiëntenorganisatie Het Zwarte Gat. Het Trimbos Instituut heeft het traject begeleid.