De opleiding van de specialist van morgen: Capaciteit

“De toekomst is op zijn minst ongewis”, waren de woorden waarmee Joep Dörr, voorzitter van Raad Opleiding, op woensdag 27 juni de tweede Invitational Conference in de serie ‘De opleiding van de specialist van morgen’ opende. Het thema van deze conferentie was ‘Capaciteit’. “Die glazen bol zal wel beslagen blijven”, aldus Paul Huijts, directeur-generaal Volksgezondheid. Toch zal de beroepsgroep volgens hem de discussie moeten voeren wat ‘de specialist van morgen’ nodig heeft.

Na een helder overzicht van Willem van der Windt hoe het Capaciteitsorgaan werkt, durfde Bas Leerink van Menzis in het hol van de leeuw de uitspraak te bezigen dat er eigenlijk al meer dan genoeg medisch specialisten zijn. Na deze prikkelende plenaire lezingen wisselden de deelnemers in verschillende workshops met elkaar van gedachten over taakherschikking binnen en buiten de beroepsgroep, de toenemende zorgvraag en overcapaciteit.

Toenemende zorgvraag

In de eerste workshop schetst Arie Nieuwenhuijzen Kruseman, voorzitter van de KNMG, een beeld van de toekomst van de zorg. “De zorgvraag neemt toe én verandert. Door de vergrijzing zal de zorgvraag met 24 procent stijgen en technologische ontwikkelingen denderen voort. Binnenkort is 70 procent van de beroepsgroep vrouw en wil parttime werken. Overigens geldt dit laatste ook steeds vaker voor mannen.” Met de aanwezigen in de zaal discussieerde Nieuwenhuijzen Kruseman aan de hand van een aantal stellingen over lengte en inhoud van de opleiding als gevolg van deze veranderingen.

Overcapaciteit

Volgens workshopleider Laurents Stassen, opleider Heelkunde MUMC, is ‘capaciteit’ in deze context de beschikbaarheid van opleidingsruimte. Hierbij staat het aantal aios dat opgeleid wordt centraal. De vraag is óf er sprake is van overcapaciteit en wat de gevolgen zouden kunnen zijn. Zal de aantrekkelijkheid van een specialisme afnemen als er een overschot aan aanbod is? Of zou het juist goed nieuws zijn voor de specialismen waar nu tekorten zijn? Onderwerpen die voldoende discussiestof bleken op te leveren.

Taakherschikking binnen de beroepsgroep

“We doen het in Nederland met het laagst aantal huisartsen en specialisten per hoofd van de bevolking van alle OESO-landen eigenlijk heel netjes,” stelt Jan van Saase, opleider Interne Geneeskunde van het Erasmus MC, tijdens zijn workshop. Hij denkt niet dat we de toenemende zorgvraag moeten beantwoorden met meer specialisten; we moeten vooral kijken naar horizontale taakherschikking. “Superspecialisten alleen inzetten voor hoogcomplexe en laagvolumezorg,” aldus Van Saase. “Daarnaast moeten nieuwe beroepsgroepen komen met korte gerichte opleidingen, zoals de SEH- of de ziekenhuisarts.” De meningen lopen uiteen of dit een oplossing van het probleem zal zijn.

Taakherschikking buiten de beroepsgroep

Saskia Imhof, opleider oogheelkunde van het UMC Utrecht, bespreekt in de workshop ‘Taakherschikking buiten de beroepsgroep’ vaak gehoorde quotes over taakherschikking. Substitutie naar andere beroepen zou ervoor zorgen dat medisch specialisten zich meer en meer kunnen richten op complexe medische zorg. Een andere opvatting is dat er nog te weinig onderzoek is verricht om echt uitspraken te kunnen doen over de effecten van taakherschikking en voorlopig alleen enige effecten op kwaliteit van zorg bekend zijn.

Gerelateerd nieuws

Hannie van Leeuwen: kwetsbare ouderen hebben geen tijd te verliezen!

Tijdens de invitational ‘Ouderenzorg in de medische vervolgopleidingen’ op donderdag 28 maart jongstleden riep Hannie van Leeuwen, voormalig Eerste en Tweede Kamerlid, op tot inter- en intragenerationele verantwoordelijkheid. De 87-jarige Van Leeuwen vindt dat opleiders én ouderen zich in moeten zetten om de beeldvorming van de ouderen(zorg) te verbeteren en zo jongeren warm te maken voor dit dynamische werkveld.

Zorgconcentratie heeft grote impact op aios

Concentratie van zorg is in volle gang. Maar wat betekent dat eigenlijk voor de opleiding van medisch specialisten? Naar aanleiding van een conferentie van de OMS zetten Lise Rijnierse en Joep Dörr de consequenties uiteen.

Tweede invitational conference ‘De opleiding van de specialist van morgen’

Op woensdag 27 juni vond de tweede invitational conference van de Raad Opleiding van de OMS plaats in de serie ‘De opleiding van de specialist van morgen’. Deze keer was het thema ‘Capaciteit’.   In de plenaire sessie gaf Paul Huijts, directeur-generaal Volksgezondheid, de visie van het ministerie van VWS op het huidige opleidingsklimaat. Huijts benadrukte dat de beroepsgroep zelf de discussie moet voeren wat ‘de specialist van morgen’ nodig heeft. “De glazen bol zal beslagen blijven, maar toch zullen er keuzes gemaakt moeten worden,” aldus Huijts. Willem van der Windt, onderzoeker bij Kiwa Prismant, legde de aanwezigen vervolgens de werkwijze van het Capaciteitsorgaan uit en Menzis-bestuurder Bas Leerink sprak over de visie van de zorgverzekeraar ten aanzien van betaalbare zorg en medische opleiding. Hij poneerde de prikkelende stelling dat er nu al sprake is van medisch specialistische overcapaciteit. Workshops Arie Nieuwenhuizen Kruseman, voorzitter van de KNMG, leidde een workshop over de veranderingen in de zorg en welke invloed deze zouden kunnen hebben op de inhoud van de medische opleiding. “De zorgvraag neemt toe en verandert ook” aldus Nieuwenhuizen Kruseman. Aan de hand van stellingen werd met de zaal gediscussieerd over de lengte en inhoud van de opleiding. Opleider chirurgie Laurents Stassen leidde een workshop over overcapaciteit,  duidelijk werd dat overcapaciteit niet per definitie als een goede zaak wordt gezien. Opleider Jan van Saase (internist) sprak over taakherschikking binnen de beroepsgroep en opleider Saskia Imhof (oogarts) over taakherschikking buiten de beroepsgroep. De aanwezigen gaven aan veel kansen te zien in beide vormen van substitutie. Over de vraag of taakherschikking zal leiden tot een beperktere benodigde capaciteit aan medisch specialisten waren de meningen verdeeld. In het najaar volgt een invitational conference over ‘Ouderenzorg en opleiding’. 

OMS wil geen minimum-specialisten

De OMS voorziet problemen ten aanzien van de kwaliteit van de opleiding als voorstellen uit een rapport van een ambtelijke werkgroep ten uitvoer worden gebracht. Doel van deze werkgroep was uit te zoeken of er mogelijkheden zijn om geld te besparen op de universitaire medische centra (het IBO-rapport). De werkgroep constateert in feite dat zij niet is staat is hiervan een helder beeld te verkrijgen en zoekt vervolgens haar besparingen voor een belangrijk deel op het onderdeel opleidingen. Met grote, slecht doordachte, gevolgen voor alle medische vervolgopleidingen, niet alleen die in umc’s. 1. De OMS  wil geen  minimum-specialistenDe ambtelijke werkgroep stelt voor om  de opleiding van medisch specialisten in Nederland te verkorten tot  de minimumopleidingsduur van de EU. Bij het voorstel lijkt niet te zijn gekeken naar de kwaliteitsaspecten van de opleiding  en de mogelijke gevolgen voor de Nederlandse gezondheidszorg. Daarbij is er geen enkel ander land in de EU waar alle opleidingen de minimumduur kennen.  Nederland kent een hoog niveau van medisch-specialistische zorg. Met het verkorten van de opleidingsduur komt dit onder druk te staan.   2. De OMS vindt het van groot belang dat zowel algemene ziekenhuizen als umc’s blijven opleiden. Door de financiering van de opleiding voor algemene ziekenhuizen te verlagen naar het niveau van de umc’s, is de kans groot dat de opleiding (meer) geconcentreerd raakt in umc’s. De voorgestelde bezuinigingsmaatregel heeft voor algemene ziekenhuizen namelijk grote financiële gevolgen, met bedragen die oplopen tot zo’n 2,5 miljoen euro per jaar per STZ-ziekenhuis. In algemene ziekenhuizen zijn minder aios werkzaam dan in umc`s, waardoor de opleidingskosten er hoger liggen. De OMS bepleit een brede en gevarieerde opleiding  waarin ook algemene ziekenhuizen thuishoren, omdat hier veel reguliere zorg plaatsvindt. Dit is essentieel voor de opleiding. De voorgestelde maatregel lijkt een gevolg van de intransparantie betreffende de besteding van opleidingsgelden. De OMS heeft al eerder het belang van transparantie in deze benadrukt.    3. De OMS is er op tegen om artsen in opleiding tot medisch specialist te laten meebetalen aan de opleiding. Op dit punt schaart de OMS zich achter het standpunt van De Jonge Orde en de LVAG. Wij horen en lezen hoezeer dit leeft bij jonge specialisten in opleiding en bij onze achterban. Er zijn belangrijke argumenten tegen het voorstel. Zonder uitputtend te willen zijn: door een financiële drempel zal de opleiding mogelijk niet meer voor iedereen toegankelijk zijn. Ook de deelnemers aan het diplomatenklasje en trainees bij de rijksoverheid betalen niet zelf mee aan hun opleiding. Meebetalen aan de eigen opleiding tot medisch specialist is in de EU ook niet gebruikelijk! De OMS heeft haar standpunt en dat van De Jonge Orde en de LVAG met kracht naar voren gebracht bij het ministerie van VWS. Wij verwachten dat de politiek de redelijkheid van onze bezwaren zal onderkennen. Prof. dr. Joep Dörr, voorzitter Raad Opleiding OMS

Aandacht voor de medisch specialist van morgen

Op 1 februari 2012 vond de eerste invitational conference over het onderwerp ‘de opleiding van de specialist van morgen’ plaats. Het thema van deze conferentie was ‘Concentratie en spreiding van zorg in relatie tot de opleiding’. Tweeëntwintig wetenschappelijke verenigingen, vertegenwoordigd door 42 deelnemers, vormden aan de hand van workshops hun gezamenlijke visie op het thema. WorkshopsDe aftrap van de bijeenkomst werd gegeven door Joep Dörr, voorzitter Raad Opleiding van de Orde van Medisch Specialisten. Gevolgd door inleidingen van Rob Tollenaar, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Heelkunde en Marcel Daniëls, voorzitter Raad Kwaliteit van de Orde van Medisch Specialisten. Vervolgens werd in vier workshops het onderwerp verder uitgediept.  De thema’s van de workshops waren:  locatie van de opleiding, wet- en regelgeving, inhoud en structuur van de opleiding en  kwaliteit van de opleidingsinstelling. De dag werd afgesloten met  een plenaire discussie onder leiding van Frank de Grave. Eerste in een reeks van drieDeze bijeenkomst was de eerste in een reeks van drie bijeenkomsten, die in 2012 zullen plaatsvinden. De bijeenkomsten hebben als doel een gezamenlijke visie  te ontwikkelen over hoe de opleiding van de medisch specialist van morgen vormgegeven moet worden om ook in de toekomst de meest optimale medisch-specialistische zorg te kunnen blijven bieden. De eerstvolgende bijeenkomst die wordt georganiseerd heeft als thema ‘Ouderenzorg’.