Blog: Ruim baan voor netwerkgeneeskunde

19 MAART 2019

We moeten af van de vaak gehoorde suggestie dat ‘de juiste zorg op de juiste plek’ het verplaatsen van zorg - en dus de patiënt - van tweede naar eerste lijn behelst. Ik zie meer toekomst in netwerkgeneeskunde als middel om de juiste zorg op de juiste plek te realiseren, én door de juiste professional, dan door te schuiven met de patiënt als pakketje van de ene naar de andere zorgverlener. 

Zet de unieke patiënt en diens behoeften centraal. Afhankelijk van de zorg die nodig is, heeft de juiste zorgverlener contact met de patiënt op de plek die daarvoor het meest geschikt is. Om netwerkgeneeskunde optimaal te laten werken, moeten nog wel een aantal zaken worden beslecht zoals een juiste bekostiging en goede ict-infrastructuur voor uitwisseling van medische gegevens. 

Om ervoor te zorgen dat de kwaliteit, de toegankelijkheid, en de betaalbaarheid van de zorg in Nederland tot de beste van de wereld blijft behoren zullen we ons moeten heroriënteren op de inrichting van die zorg. Want de behoefte van Nederlanders met betrekking tot die zorg is aan het veranderen. We willen de zorg graag dichterbij huis als het kan, op een moment dat het ons schikt, maar wel door een zorgverlener die daar op en top toe in staat is, en die ook goed samenwerkt met andere zorgverleners. 

Samenwerken in netwerken 

Tegelijkertijd merken we dat de behoefte aan zorg groter wordt, dat de zorg steeds complexer wordt, en dat er ook steeds meer mogelijk is. Veelgehoorde termen in de genoemde heroriëntatie zijn ‘concentratie en spreiding van zorg’, ‘substitutie van zorg’, en ‘de juiste zorg op de juiste plek’. Voor mij komt dit alles samen in het woord ‘netwerkgeneeskunde’. Medisch specialisten werken al in netwerken binnen het ziekenhuis: met collegae, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, diëtisten etc. Maar zij doen dat ook met collegae in andere ziekenhuizen - denk aan oncologische besprekingen of, in mijn vak, het ‘hartteamoverleg’. En samenwerken in netwerken buiten het ziekenhuis, met huisartsen, wijkverpleging, paramedici, etc, begint op gang te komen. Door de focus te leggen op netwerkgeneeskunde wordt de patiënt niet meer van de ene lijn naar de andere geschoven, niet als een pakketje van de ene zorgverlener naar de andere, niet over de schutting gegooid van bijvoorbeeld tweede naar eerste of van eerste naar tweede lijn. 

Als ik naar medisch specialisten kijk, dan is onze kennis en kunde natuurlijk niet gebonden aan het gebouw van het ziekenhuis, of alleen beschikbaar in de zogenaamde tweede en derde lijn. Dat dat gebouw nodig is staat buiten kijf: operatiekamers, intensive care, CT-scanners, bedden voor de zieksten. Maar moet iedere patiënt om te kunnen profiteren van de kennis en kunde van de medisch specialist dan ook naar het ziekenhuis komen? En heeft de patiënt de kennis en kunde van die medisch specialist eigenlijk wel nodig? Ik daag mijn collegae uit om naar hun eigen spreekuurlijst te kijken en zich af te vragen of elke patiënt op die lijst ook echt bij u had moeten komen. Kon het ook anders, meer toegespitst op de behoefte van de patiënt? Doelmatiger? 

Bekostiging 

Het écht invullen van netwerkgeneeskunde raakt aan nogal wat belangen en kent de nodige dilemma’s en uitdagingen. De huidige bekostiging bijvoorbeeld stimuleert samenwerken en het voeren van overleg, het geven van adviezen aan elkaar, nog onvoldoende. Hoe zorgen we ervoor dat de bekostiging van de ziekenhuizen niet afhankelijk is van het volume van de patiëntenstroom? Zijn zorgverzekeraars bereidt om flexibel om te gaan met een bekostiging die momenteel gevangen zit in 1e en 2e lijnsbudgetten? Hoe wordt de ‘kennis en kunde’ van medisch specialisten gefinancierd, los van de plek waar die geboden wordt? 

En is de overheid bereid écht werk te maken van een goede ict-infrastructuur zodat epd's dusdanig gekoppeld zijn dat zorgverleners over patiënteninformatie kunnen beschikken op het juiste moment op de juiste plek. Voor mij staat vast dat een goede ict-infrastructuur een randvoorwaarde is voor netwerkgeneeskunde, voor het kunnen bieden van de juiste zorg op de juiste plek door de juiste zorgverlener. Ik nodig zorgprofessionals, zorgverzekeraars, ziekenhuizen en de overheid uit om lijnen en grenzen te doen vervagen en ervoor te zorgen dat netwerkgeneeskunde ruim baan krijgt. 

Marcel Daniëls 
Cardioloog en algemeen voorzitter Federatie Medisch Specialisten