Blog: De teamspelers van passende zorg

23 SEPTEMBER 2023

In het kader van de blog-estafette tussen de bestuurders van het Integraal Zorgakkoord kreeg ik van Sjaak Wijma, voorzitter van het Zorginstituut Nederland, de volgende vraag voorgelegd: ‘Met de transitie naar passende zorg verandert ook het vak van medisch specialist. De dokter van de (nabije) toekomst is niet alleen vakinhoudelijk sterk, maar staat actief in verbinding met de samenleving en het sociaal domein, om in samenwerking en afstemming de juiste zorg op de juiste plek te bieden. Hoe gaat de opleiding tot medisch specialist hierop inzetten om er goed invulling aan te geven?

Kijk, met zo’n vraag ben ik blij want het geeft me de mogelijkheid om te vertellen hoezeer de opleiding tot medisch specialist en de opleiders al jaren vooroplopen waar het gaat om het vormgeven van de transformatie van de zorg. Denk aan vaardigheden rond preventie, e-health en samen beslissen, maar denk ook aan de verschillende rollen die je als medisch specialist hebt zoals zorgvernieuwer en zorgorganisator. Het zijn allemaal belangrijke elementen van het programma Opleiden 2025 waaraan we afgelopen jaren samen met de wetenschappelijke verenigingen en vele opleiders en aios hebben gewerkt. Interprofessioneel samenwerken en integrale zorg zijn belangrijke ankers van dit programma. 

Op regionaal niveau zien we prachtige onderwijsinitiatieven, zoals het programma Buitengewoon baanbrekend in Oost-Nederland. Hier krijgen aios kindergeneeskunde en aios huisartsgeneeskunde de kans om gezamenlijk spoedpatiënten te beoordelen op de huisartsenpost of de spoedeisende hulp in Nijmegen. Ze geven elkaar feedback over hun samenwerking en leren van het gezamenlijk beoordelen van acuut zieke kinderen. Dit is slechts een voorbeeld van hoe onze nieuwe generatie medisch specialisten en huisartsen vooroplopen.

Dergelijke prachtige initiatieven vanuit de opleidingen moeten we blijven omarmen, maar dat geldt natuurlijk voor alle inspanningen van medisch specialisten, (wijk)verpleegkundigen, patiëntvertegenwoordigers en alle anderen om hoogwaardige, betaalbare en toegankelijke zorg te waarborgen. Alles in het teken van de beweging van passende zorg. We zijn als medisch specialisten onder andere actief op de onderwerpen acute zorg, spreiding en concentratie en digitalisering van de zorg. Met volle inzet en energie gaan we dan ook door met wat we een jaar geleden in het Integraal Zorgakkoord hebben afgesproken. Tegelijkertijd vraag ik in deze blog er wel aandacht voor dat we de actuele uitdagingen op de werkvloer niet uit het oog verliezen, de problemen en frustraties waar zorgprofessionals dagelijks mee te maken hebben.

Want zorg is als topsport bedrijven. Een cruciale voorwaarde voor succes in zowel de zorg als de sport is de aanwezigheid van gemotiveerde teamleden. Max Verstappen is ook niet in zijn eentje wereldkampioen geworden, en het dameswaterpoloteam evenmin. Als het nu gaat om het welzijn van de patiënt, het draait altijd om teamwork. Het vergt een goed geoliede organisatie die in de loop van jaren wordt opgebouwd, en zelfs tijdens de ‘wedstrijd’ is er een heel team bezig om het succes te realiseren. De patiënt kan alleen optimaal geholpen worden als het team goed functioneert en weet wat er moet gebeuren.

Maar datzelfde team staat ook onder druk. Elke dag weer worden patiënten afgebeld door ziekte van personeel, kampen we met niet ingevulde vacatures en als het echt tegenzit moet zelfs een afdeling (tijdelijk) sluiten. Medisch specialisten voelen zich vaak als keeper in een incompleet team, die dan in z’n eentje probeert alle ballen tegen te houden. Onze zorg in Nederland staat op een internationaal hoog niveau, en dit hebben we te danken aan alle aios, medisch specialisten, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, huisartsen en andere zorgverleners, die de drijvende kracht zijn achter innovaties en verbeteringen in de zorgsector. Zij hebben de zorg zoals we die vandaag de dag kennen, opgebouwd. Cruciaal om dat te zien en hen te steunen. Als we willen blijven bouwen aan hoogwaardige zorg voor de patiënt, moeten we ook investeren in de mensen én de basisfaciliteiten die ze nodig hebben om deze zorg te kunnen leveren. 

Naast het team zelf, is het ook van belang dat ook de faciliteiten op orde zijn. En dat is gelukkig ook zo. Met één belangrijke uitzondering. Dat is de beschikbaarheid van de patiëntgegevens. Er is nog altijd geen sluitend en gebruiksvriendelijk systeem om die met de patiënt 'mee te laten reizen'. Binnen een ziekenhuis, het verpleeghuis of de eerste lijn onderling is dat geen probleem, daar is dat geregeld. Maar niet als we over de lijnen heen willen samenwerken. Cruciaal als we écht willen gaan voor netwerkzorg en spreiding en concentratie. Dan is dit een basisvoorwaarde, een conditio sine qua non. Een onderwerp dat om meer centrale coördinatie vraagt en waar de overheid een doorslaggevende rol in kan - en in onze ogen ook moet- spelen.

Als volgende loper in deze blog-estafette wil ik graag de volgende vraag stellen aan Dirk Jan van den Berg, voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland: 
Beste Dirk Jan, als we kijken naar het eerste jaar van IZA zien we al mooie producten, bijvoorbeeld de regiobeelden die voor de zomer zijn opgeleverd. Mooie initiatieven om integraal samen te werken in de hele keten. Daarbij is het de uitdaging voor de komende tijd om deze beelden om te zetten naar concrete transformatieplannen. Dat kan nog spannend worden. Spannend vooral omdat het concrete gevolgen kan hebben voor zorgverschuiving en bijkomende financiële gevolgen.
Mijn vraag aan jou is daarom: Hoe gaan zorgverzekeraars bij de zorginkoop van 2024 om met deze transformatie in de keten? 

Piet-Hein Buiting
Voorzitter Federatie Medisch Specialisten