Samen beslissen serie #Hoedan?
‘Alle opties op een rij zetten, is geen samen beslissen’
Die ene patiënt vijf jaar geleden was voor revalidatiearts Daniëlle de Wit een wake-up call. Ze realiseerde zich dat ze aanstuurde op specifieke behandelopties gebaseerd op aannames. ‘Ik had het gesprek niet moeten kleuren en m’n eigen gevoel weg moeten laten’, zegt ze in een interview met de Federatie Medisch Specialisten in het kader van de serie Samen beslissen #Hoedan?
Daniëlle kan zich die ene patiënt in haar spreekkamer nog goed voor de geest halen: ‘Ze had na een CVA last van klauwtenen en dat beperkte haar in het lopen. Er zijn dan verschillende behandelingen mogelijk, zoals een inlay, botuline toxine in de spieren of een operatie. Ik heb alle opties uitgelegd, maar nam vooraf aan dat ze geen operatie wilde. Ik stuurde in het gesprek dan ook aan op de andere twee behandelopties. Wat bleek? Deze mevrouw wilde absoluut een operatie omdat ze weer wilde wandelen met haar wandelclub en definitief van haar probleem af wilde zijn. Dat was voor mij een helder moment.’ Inmiddels is Daniëlle lid van de werkgroep samen beslissen van de Federatie en ontwikkelt ze trainingen voor revalidatieartsen en aiossen om beter samen te beslissen.
‘Kleur het gesprek niet en laat je eigen gevoel weg’
Zorg die echt zin heeft
Daniëlle weet uit ervaring hoeveel samen beslissen oplevert: ‘Je ziet dat mensen veel meer therapietrouw zijn en een stuk meer tevreden over de behandeling. Zo was er binnen Rijndam Revalidatie een patiënte die haar orthopedische maatschoenen nooit aan deed. Een hulpmiddel dat ontzettend veel geld en tijd heeft gekost. Na meer onderzoek en overleg met de patiënte bleek dat haar voorkeur uitging naar een operatie zodat ze haar eigen schoenen weer aan kon. En trots dat ze was! Ja, dan maakt samen beslissen het verschil. Het kost misschien meer tijd in het begin, maar het levert uiteindelijk zorg op die echt zin heeft. Het draait in feite bij samen beslissen om de vraag wat iemand echt belangrijk vindt in het leven.’
Training voor revalidatieartsen en aios
Hoewel samen beslissen veel oplevert, ziet Daniëlle haar collega’s het nog te weinig toepassen. ‘Als revalidatieartsen heb je vaak veel opties. Niets is vaststaand. Maar het betrekken van de patiënt daarin, dat kunnen wij als revalidatieartsen veel beter doen. We denken vaak dat we dat al doen, omdat we alle opties uitleggen. Maar dat is niet samen beslissen.’
‘Door trainingen ontstaat er discussie en verbreden artsen hun manier van denken’
Oefenen in praktijksituaties werkt
Hoe je dat dan wel doet? Daarvoor zette Daniëlle praktijkgerichte workshops op binnen de kliniek, voor revalidatieartsen en aiossen. De trainingen zijn met acteurs. Zo kunnen artsen oefenen in praktijksituaties - door rollenspellen en regietheater. Daniëlle: ‘Laatst behandelden we met aios een casus over een patiënt die na een CVA moet revalideren. Gaat deze persoon naar het verpleeghuis om de hoek, naar huis met poliklinisch revalidatie, of gaat hij naar het revalidatiecentrum? Als revalidatiearts ben je opgeleid om te kiezen voor een van de laatste twee opties. Maar wat vindt de patiënt belangrijk? Misschien wil hij wel het liefst dichtbij familie zijn. En gaat zijn voorkeur juist uit naar het verpleeghuis om de hoek. De revalidatie duurt misschien langer, maar de uitkomst kan hetzelfde zijn. Door deze trainingen ontstaat er discussie en verbreden artsen hun manier van denken. Ook leren ze hoe je dit soort gesprekken voert. Dat is ontzettend waardevol.’
Vraag door en vat samen
Het oefenen in de praktijk werkt. Daniëlle blijft dan ook doorgaan met trainingen geven. ‘Daarnaast helpen de nuttige stappenplannen uit de campagne Hallo dokter, hallo patiënt. Zelf vat ik het gesprek aan het einde ook altijd samen, zodat ik zeker weet dat we alles hebben behandeld. Een gesprek loopt nou eenmaal niet altijd volgens plan. Je haakt in of vraagt door op wat iemand vertelt. Sluit een gesprek daarom af met zoiets als: “Dus als ik het goed begrijp is dit uw behoefte en vindt u dit belangrijk. Als we dan naar de verschillende opties kijken, past wat ons samen betreft die keuze daar het beste bij. Heb ik dat goed samengevat?”’