Verantwoord gebruik van AI: Wat moet een zorgprofessional weten en kunnen?
Een basisniveau van ‘AI-geletterdheid’ is noodzakelijk om AI nu en in de toekomst veilig en effectief te gebruiken. Maar hoe regel je dat? Welke plek moeten kennis en vaardigheden over AI krijgen in de geneeskunde-opleiding en hoe moeten medewerkers op de werkvloer worden geschoold? Op 30 oktober kwamen 180 professionals uit de zorg bij elkaar in het UMC Utrecht om ervaringen hierover te delen. Deze editie van het Netwerk AI werd georganiseerd door de Federatie Medisch Specialisten, Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU, nu UMCNL).
Bart Geerts, voorzitter van de commissie AI van de Federatie Medisch Specialisten, opende de bijeenkomst. ‘De rol van AI in de zorg gaat de komende jaren alleen maar groter worden. Het heeft veel mogelijkheden maar ook risico’s, bijvoorbeeld door verkeerd gebruik van AI, of modellen die nog niet goed genoeg functioneren. Daarom is het belangrijk om hier als zorgprofessionals bovenop te zitten. We moeten zorgen dat we het snappen, dat we weten waar de mogelijkheden én de beperkingen liggen, kortom dat we er veilig en verantwoord mee kunnen werken. Ook in de Europese AI-verordening die al in werking is getreden, wordt een bepaald niveau van AI-geletterdheid vereist.’
Kijkje in de AI-keuken
De aanwezige medisch specialisten, aios, opleiders, leerhuismanagers en domeinexperts kregen een kijkje in de keuken van verschillende ziekenhuizen en koepelorganisaties die met scholing over AI bezig zijn. Koplopers vertelden aan de hand van praktijkvoorbeelden hoe zij AI-geletterdheid stimuleren, bijvoorbeeld met scholingsplannen, trainingen, digitale leeromgevingen, micro-learnings en AI-proeftuinen. Van organisatiebrede AI-leerlijnen tot scholing op afdelingsniveau voor alle medewerkers. Welke onderwerpen zijn relevant voor welke doelgroepen en op welke manier breng je het beste kennis over? Belang daarbij is de goede interne voorbereiding en een multidisciplinaire aanpak. Ook werd er ingegaan op wat jonge dokters in de opleiding zouden moeten leren: bewust zijn van (on)mogelijkheden (geletterd), actief meedenken met AI-ontwikkelaars en reflecteren over het AI-product: hoe interpreteer en gebruik je de output?
Wat doen de koepelorganisaties?
Ook was er aandacht voor de ondersteunende rol van koepelorganisaties. De NFU en NVZ presenteerden vorig jaar samen een position paper ‘AI in de zorg: versneld en verantwoord opschalen’ aan de minister van VWS met een werkagenda waarin AI-geletterdheid een belangrijke rol heeft. Hiermee anticipeerden zij op de plannen van de toenmalige minister om AI in te zetten om administratieve lasten terug te dringen. Daarnaast zijn zij bezig de stand van zaken op het gebied van AI in de aangesloten ziekenhuizen en umc's in kaart te brengen, kennisnetwerken te verstevigen en handreikingen op te stellen. Doel hiervan is de zorgprofessionals optimaal te ondersteunen bij het werken met AI. AI is dus een belangrijk onderwerp voor deze organisaties.
De Federatie Medisch Specialisten werkt momenteel aan een AI-competentieset die beschrijft hoe het basisniveau van AI-geletterdheid van aios en medisch specialisten eruit zou moeten zien: welke kennis en vaardigheden heeft een dokter nodig als het gaat om begrip van AI, veilig gebruik, communicatie met patiënt en team, samenwerking, ethiek en recht? Deze competentieset wordt verder doorontwikkeld in modules op de Digitale Leeromgeving van de Federatie in de eerste helft van 2026.
De sprekers van deze bijeenkomst vind je hier. Heb je vragen over deze bijeenkomst? Neem dan contact op Sade Krijgsman-Faneyte van onze commissie AI (s.faneyte@demedischspecialist.nl).