Patiëntveiligheid onder druk door gebrekkige gegevensuitwisseling
Gebrekkige uitwisseling van medische patiëntgegevens tussen epd’s van verschillende zorginstellingen gaat ten koste van de patiëntveiligheid, zegt 80 procent van de respondenten in een peiling van de Federatie Medisch Specialisten onder haar achterban. Een ruime meerderheid heeft dagelijks te maken met gebrekkige gegevensuitwisseling.
Cardioloog en algemeen voorzitter van de Federatie Medisch Specialisten Marcel Daniëls: 'De hele dag door delen we informatie met elkaar, geven we elkaar toegang tot vertrouwelijke gegevens waar ook ter wereld, vaak zelfs zonder ons daarvan bewust te zijn. Maar in de zorg, zelfs als het over leven en doodgaat, zijn we nog steeds niet in staat om op elk moment te beschikken over de noodzakelijke medische informatie van een patiënt. Onlangs werd ik voor de zoveelste keer hiermee geconfronteerd. De patiënt had kunnen overlijden. Gelukkig is dat niet gebeurd.'
Dagelijks probleem
De Federatie vroeg aan medisch specialisten werkzaam in onder andere algemene ziekenhuizen en universitaire ziekenhuizen, GGZ-instellingen en zelfstandige klinieken, hoe vaak zij geconfronteerd worden met gebrekkige gegevensuitwisseling omdat epd’s niet met elkaar communiceren. Meer dan de helft (55 procent) zegt hier dagelijks mee te maken te hebben, 34 procent wekelijks en 8 procent maandelijks. De gevolgen die medisch specialisten noemen, naast de patiëntveiligheid en een groot foutrisico, zijn; dubbele diagnostiek, tijdverlies, vergroting administratielast en vermindering van het werkplezier. Andere gevolgen zijn ergernis en onbegrip bij patiënten.
De juiste informatie op de juiste plek
Uit de peiling blijkt ook dat 60 procent van de medisch specialisten de gebrekkige gegevensuitwisseling een obstakel vindt bij de transitie naar de juiste zorg op de juiste plek. Daniëls: 'Hoe moeten we afspraken uit het hoofdlijnenakkoord medisch-specialistische zorg waarmaken zoals de ook door ons gewenste juiste zorg op de juiste plek, als het niet lukt de juiste patiëntgegevens op de juiste plek te hebben? Er zijn in ons land, mede door de inzet van medisch specialisten, vele voorbeeldprojecten van de juiste zorg op de juiste plek middels netwerkgeneeskunde. Maar medisch specialisten lopen tegen grenzen aan wanneer het niet lukt om de juiste patiëntgegevens op de juiste plek te hebben door een gebrek aan koppelingen tussen de epd-systemen.'
Wanneer?
Daniëls: 'Alle belanghebbenden en de politiek willen de koppeling van de epd-systemen gaan regelen en daar ben ik blij mee; maar wanneer? Hoeveel incidenten moeten er plaatsvinden voordat de urgentie van dit probleem voor iedereen echt duidelijk wordt? Het moet niet over vijf jaar geregeld zijn, maar NU. Ik denk weleens; als het technisch zo ingewikkeld is om de epd’s te koppelen geef mij dan maar de inlog van de epd’s van andere ziekenhuizen. Dan kan ik zelf die gegevens lezen.' De Federatie vroeg haar achterban of het van voordeel kan zijn als medisch specialisten leesbevoegdheid hebben in de epd’s van andere zorginstellingen. 93 procent van de respondenten beantwoordde deze vraag bevestigend.
Alternatieve methoden van gegevensuitwisseling
Wat niet via epd’s digitaal uitgewisseld kan worden, wordt vooral per fax (69 procent), e-mail (68 procent) en telefonisch (68 procent) gedaan. Ook worden prints en Cd-roms per post en per koerier naar andere zorginstellingen verstuurd. En vaak worden de gegevens meegegeven met de patiënt wanneer die naar een ander ziekenhuis gaat, blijkt uit de peiling.
Voorbeelden genoemd door medisch specialisten in reactie op de vragenlijst van de Federatie Medisch Specialisten:
- Deze patiënt kwam met hevige pijn in de borst en rug en een lage bloeddruk binnen. Ik zag aan het litteken op de borstkas dat hij eerder was geopereerd. Zijn familie wist wel daarvan, maar kon op dat moment niet veel meer vertellen dan ‘iets met een hartklep’ en ‘was dat niet toen in Amsterdam’. Je hebt op dat moment direct toegang nodig tot zijn medisch verleden en medicatie om de juiste keuzes als dokter te kunnen maken. Er is eigenlijk geen tijd om andere ziekenhuizen te bellen en uit te zoeken hoe dat zit. Kostbare tijd gaat verloren. Ik had de patiënt kunnen verliezen, dat is gelukkig niet gebeurd.
- Acuut herseninfarct, patiënt wordt overgeplaatst naar IAT-centrum voor acute ingreep. Team kan zich niet voorbereiden omdat gegevens op papier en/of cd-rom pas met de patiënt meekomen.
- Patiënt die midden in de nacht met sepsis op de IC op wordt genomen, geen mantelzorg beschikbaar of bekend. Pas de volgende ochtend kan door het per fax opvragen van de thuismedicatie van de patiënt, enigszins inzicht verkregen worden in 1) welke medicatie de patiënt gebruikt, maar nog belangrijker 2) welke co morbiditeit sprake van is (in dit geval ernstige psychiatrische stoornis, met medicatie, clozapine, die buitengewoon relevant is voor een opname op de IC).
- Geen gegevens bij spoedpatiënten waarbij je risico's neemt met anesthesie - uitstel van ingrepen omdat gegevens van andere specialismen waar patiënten onder behandeling zijn niet beschikbaar zijn. Als anesthesioloog werkzaam in een academisch centrum zijn de meeste patiënten onder behandeling in andere ziekenhuizen. Ik moet preoperatief dus altijd patiëntgegevens opvragen in andere ziekenhuizen. Dit kost tijd, geld, frustratie en kan leiden tot uitstel van operatie of het nemen van risico's omdat we gegevens niet op tijd binnen krijgen.