Column Peter Paul van Benthem: Vernieuwen en verstevigen

Je kunt beter geen huis bouwen zonder fundering. Misschien zie je sneller resultaat en het kost je wat minder. Maar gelukkig weet men in de bouwwereld dat bouwen op los zand geen goed idee is. Bij medisch-wetenschappelijk onderzoek is de basis net zo belangrijk. Onmisbaar zelfs. Toch staat het nut van basaal wetenschappelijk onderzoek, als ogenschijnlijke tegenhanger van meer toegepaste onderzoeksvormen, nog wel eens ter discussie.

Ogenschijnlijk? Ja, want het gaat natuurlijk niet om twee gescheiden werelden. Een voorbeeld: jaren geleden waren KNO-artsen bezig met experimenteel onderzoek waarbij elektroden werden geïmplanteerd in cavia’s. De inzichten vanuit dit onderzoek werden later toegepast in de klinische praktijk. Waardoor vandaag de dag dove mensen dankzij een implantaat weer beter kunnen horen. Een revolutionair resultaat. Zonder basaal onderzoek zou dit echter niet mogelijk zijn geweest. Kortom, beide vormen van onderzoek kunnen niet zonder elkaar. Ze zijn beide klinisch gericht en worden door de medisch specialist met elkaar verbonden.

Op het snijvlak van wetenschap en toepassingen in de klinische praktijk heeft de medisch specialist een sleutelrol. Hij of zij kan vragen vanuit de praktijk vertalen naar basaal of toegepast wetenschappelijk onderzoek én de resultaten daarvan weer inzetten voor de patiënt: een cyclus die leidt tot steeds betere zorg.

Daarbij moeten we ons richten op het ontwikkelen van innovatieve nieuwe behandelingen voor de patiënt van morgen, maar tegelijk ook voldoende aandacht besteden aan de patiënt van vandaag. Bijvoorbeeld door zorgevaluatie: onderzoek naar de effectiviteit van bestaande zorg. Dat laatste gebeurde tot op heden te weinig. Daarom zijn wetenschappelijke verenigingen nu druk bezig met prioritering van onderzoeksvragen die dringend onder de loep moeten worden genomen. De kick-off van dit project vond onlangs plaats tijdens het Symposium Zorgevaluatie van de Federatie Medisch Specialisten. Belanghebbenden gingen daar met elkaar in discussie over de vraag wat er nodig is om dit type onderzoek structureel van de grond te krijgen.

Het opzetten van zorgevaluaties sluit naadloos aan bij de adviezen uit het recent verschenen rapport van de Gezondheidsraad. Onder andere pleit dit rapport voor meer onderzoek naar effectiviteit en doelmatigheid van de zorg bij veelvoorkomende gezondheidskwalen. Samenwerking tussen alle betrokken partijen is daarbij cruciaal, stelt de Gezondheidsraad. En daar sluit ik me van harte bij aan. Zo kunnen we onderzoeksvragen formuleren die ertoe doen, onderzoekspopulaties bereiken en nieuwe inzichten op een goede manier implementeren in de praktijk. Maar: met samenwerking alleen komen we er niet. Er is structurele financiering nodig. Ik ben dan ook verheugd met de aanbeveling van de Gezondheidsraad om hiervoor een fonds op te zetten.

Zoals de Gezondheidsraad al benadrukte: alle onderzoeken - basaal en toegepast - moeten uiteindelijk ten goede komen aan de patiënt. Met goed onderzoek naar de juiste onderwerpen én door als onderzoekers onderling meer samen te werken en data te delen, kunnen we komen tot een wetenschappelijk klimaat dat staat als een huis. Een huis dat we steeds verder gaan uitbouwen, vernieuwen en verstevigen, met de medisch specialist als ‘verbindend element’. Vanuit de Federatie zet ik me daar graag voor in.

Peter Paul van Benthem
Voorzitter Raad Wetenschap & Innovatie