Blog Winnifred van Lankeren: Een veilig opleidingsklimaat vraagt om een cultuurverandering die we samen creëren
In de ziekenhuisgangen is het voelbaar: de werkdruk neemt toe. En wanneer dat gebeurt, verdwijnt vaak als eerste de 'franje': de aandacht voor elkaar, de vriendelijke toon, het geduld. Lontjes worden korter, mensen trekken zich terug. Daarom is het nu meer dan ooit belangrijk om te investeren in hoe we met elkaar omgaan. En samen te bouwen aan een veilig werk- en opleidingsklimaat.
Mijn moeder bracht me de wijsheid bij: 'Behandel een ander zoals je zelf behandeld wil worden.' Voor mij komt dat neer op dat je voelt dat je mening telt als je iets zegt. Dat er naar je geluisterd wordt. En dat we kritiek mogen leveren, zolang we dat op een beleefde, prettige manier doen.
Maar dan is de vraag: hoe bereik je zo'n cultuur? Ik geloof sterk in de kracht van kleine stapjes. Begin met iets eenvoudigs. Iets wat je raakt, maar niet meteen het grootste probleem aanpakt. Tijdens mijn opleiding had ik een supervisor die tegen mijn schenen schopte wanneer ik het röntgenapparaat te lang doorlichtte. Na de derde keer probeerde ik er netjes en voorzichtig iets van te zeggen: 'Dokter, ik begrijp dat u wilt dat ik stop met doorlichten. Maar zou u dat kunnen zeggen in plaats van tegen mijn schenen te schoppen?' Zijn antwoord was even simpel als verbazingwekkend: 'Sorry, ik zal het voortaan zeggen.' En het probleem was opgelost.
Voor velen is dat aanspreken spannend. Maar door te oefenen met elkaar, bouw je samen aan een cultuur waarin aanspreken normaal wordt. We denken vaak dat er iets vreselijks gebeurt, als je ergens iets van zegt. Maar je kunt best heel veel zeggen, als je het maar respectvol doet.
Het creëren van een veilig opleidingsklimaat is misschien wel te vergelijken met de verschuiving naar minder vlees eten. Tien jaar geleden was vegetarisch eten een uitzondering. Nu houd ik er bij een etentje standaard rekening mee. Niemand heeft dit opgelegd; het is een geleidelijke cultuurverandering geweest. Zo gaat het ook met een veilig opleidingsklimaat. Het begint met bewustwording en kleine aanpassingen. Zoals toen een jonger staflid voorstelde om patiëntcasussen bij de overdracht niet langer 'mooi' te noemen (wat eigenlijk betekent: verschrikkelijk voor de patiënt), maar 'interessant'. Een subtiele maar betekenisvolle verschuiving.
Er is geen snelle oplossing voor een veilig opleidingsklimaat. Verandering gaat nu eenmaal langzaam. Maar als we allemaal kleine stappen zetten en ons bewust zijn van onze rol, dan bouwen we samen aan een cultuur waarin iedereen tot bloei kan komen. Samen creëren we een nieuwe norm, waarin we elkaar waarderen, naar elkaar luisteren, en samen groeien als professionals. Want uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: een werkplek waar we onszelf kunnen zijn, waar we ons kunnen ontwikkelen, en waar we samen de best mogelijke zorg kunnen leveren aan onze patiënten.
Winnifred van Lankeren
Bestuurslid portefeuille opleiding
