Blog: Vertrouwen in vakmanschap en vernieuwing
16 SEPTEMBER 2020
Op woensdag 16 september 2020 gaf Peter Paul van Benthem, kno-arts en voorzitter van de Federatie Medisch Specialisten, een toespraak tijdens het jaarlijkse ontbijt met de minister. De bijeenkomst werd georganiseerd door Medisch Contact. Lees hieronder zijn speech.
Geachte mevrouw van Ark, geachte aanwezigen,
Allereerst wil ik de organisatie danken voor de uitnodiging hier kort wat te mogen zeggen. U zult begrijpen dat ik dat als voorzitter van de Federatie Medisch Specialisten vooral vanuit het perspectief van de medisch specialist zal doen.
Het zijn indrukwekkende tijden geweest voor medisch specialisten, maar natuurlijk voor alle medewerkers in de gezondheidszorg. De opnamecijfers in de ziekenhuizen zijn op dit moment gelukkig laag, maar het aantal besmettingen neemt toe en dat baart ons allemaal zorgen. En dan kijk ik Anja Schreijer aan. Ik weet hoe hoog de druk nu is bij de GGD. Alle respect en support voor jullie. Ik hoop dat jullie het redden. Want we hebben veel leed gezien. Met name in de Brabantse en Limburgse ziekenhuizen. Het ging heel snel, het waren heel veel patiënten, ze waren heel ziek, angstig en gingen vaak snel achteruit. We hebben veel ‘dood’ gezien’. Dat gaat zorgverleners, ondanks hun ervaring en professionaliteit niet in de koude kleren zitten. Vooral ook niet omdat ze vaak vonden dat ze onvoldoende troost konden bieden met dat rare Maanpak aan. Dokters moesten als marsmannetje verkleed ingewikkelde gesprekken voeren met hun patiënten over leven en dood. Het restrictieve bezoekersbeleid vanwege ontbrekende PBM liet hierbij ook slechts zeer beperkt familie en naasten toe. Veel leed, gecombineerd vaak met dubbele diensten, en dan daarbij het gevoel dat je tekort bent geschoten in de zorg voor je patiënt, leidt onherroepelijk tot psycho-emotionele schade. En dat is dan ook gebeurd.
Desondanks, is er met man en macht gewerkt aan het opvangen van de enorme toestroom aan patiënten. Cohortafdelingen werden ingericht, patiëntenstromen werden verlegd, IC-capaciteit werd op onorthodoxe wijze opgeschaald en zorgpersoneel werd getraind. Dokters en verpleegkundigen wisten precies wat ze moesten doen. Van de ziekenhuisbesturen kregen ze het vertrouwen en dat vertrouwen is niet beschaamd. We hebben het met z’n allen geflikt! Een aantal dagen voordat de ziekenhuiscapaciteit te kort zou schieten boog ‘de beroemde curve’ af.
Als Federatie hebben we ons medisch leiderschap getoond door te verbinden en kennis te delen. Meer dan 90 webinars hebben wij en onze leden over dit onderwerp georganiseerd, bezocht door ongeveer 35.000 dokters. Ieder snippertje kennis over deze geheel nieuwe ziekte werd gedeeld. Deelnemers aan de webinars stonden vaak op een spoedeisende hulp, cohort-afdeling of intensive care. Van internist, anesthesioloog tot intensivist en longarts, maar ook chirurg, kno-arts, orthopeed, ziekenhuisapotheker, klinisch fysicus en zelfs patholoog, alle 33 soorten medisch specialisten deden mee. En toen er bijvoorbeeld werd ontdekt dat er stollingsproblemen waren bij COVID-patiënten, werd de behandeling in het hele land via deze webinars ‘real time’ aangepast. Zo zijn er nog meer voorbeelden van diagnostiek, behandeling, organisatie en triage te noemen die belandden in de meer dan 40 handreikingen, leidraden en spoedrichtlijnen die wij hebben gemaakt en die vervolgens werden verspreid via onze webinars en direct konden worden toegepast in het hele land. Hierdoor was de kwaliteit van de medisch-specialistische zorg gedurende de hele crisis, in het hele land, gegarandeerd op hetzelfde niveau. Het was een monsterklus. Ook de samenwerking met huisartsen, de specialist ouderengeneeskunde en andere partijen is iets om te behouden. Het goede gesprek door huisarts en specialist ouderengeneeskunde met kwetsbare ouderen over de beperkte of zelfs ontbrekende toegevoegde waarde van een ziekenhuisopname heeft ons enorm geholpen.
En nu. De plastic pakken zijn nog maar net van de natte ruggen getrokken en de slecht zittende maskers zijn nog niet afgedaan, of discussies over onzinnige zorg staan weer op de rol. Laten we dat woord toch niet meer gebruiken. Onzinnige zorg hoort niet in het pakket. De term ondermijnt het vertrouwen in de professionals, daar waar dat vertrouwen in de crisis juist zoveel heeft opgeleverd. Zorg die wel in het pakket zit moet passend worden toegepast. Daar hebben we zorgevaluatieonderzoek en richtlijnen voor en een goed gesprek met de patiënt in het kader van ‘samen beslissen’. Bij sommige patiënten is bepaalde zorg gepast, bij andere niet.
Laten we de professionals de ruimte blijven geven voor die grote intrinsieke motivatie die niet alleen in de crisis, maar ook de afgelopen jaren ons al veel heeft gebracht. De medisch specialisten gaan al jaren voorop in vernieuwing. Met als doel, onze ambitie, het leveren van de beste zorg ter wereld: toegankelijk, innovatief en betaalbaar. Ik zie dagelijks geweldige voorbeelden van de juiste zorg op de juiste plek. Dokters die hun medisch leiderschap inzetten voor zorgevaluatieonderzoek en dit onderzoek vervolgens omzetten in gepast gebruik. Of dokters die helpen met de modulaire opbouw van onze richtlijnendatabase, zodat nieuwe kennis uit onderzoek snel zijn weg vindt naar de praktijk. Ik zie een razendsnelle omslag naar digitale zorg en een enorme vlucht van eHealth, netwerkgeneeskunde en het verplaatsen van zorg voor patiënten. Dichtbij waar het kan, ver weg als het moet. Het blijft maatwerk. Het is een hele inspirerende beweging die we zien.
Voor dat maatwerk is vertrouwen nodig. Echter, de zorg ligt onder een vergrootglas. We zien in het politieke debat dan ook dat er veel ideeën zijn voor wet en regelgeving en een roep om centrale regie. Laten we in godsnaam oppassen met reflexen van controleren en beheersen van zorgprofessionals. Als we niet oppassen leidt dit tot meer administratieve lasten en inperking van de ruimte voor de intrinsieke motivatie van de professionals. Laten we dan ook spreken van centrale ondersteuning in plaats van regie. Want de ruimte voor medisch leiderschap kan ons juist zoveel brengen.
Mijn vraag aan u is dan ook: Blijf vertrouwen houden in de medisch specialist, geef ruimte aan de professionals in de zorg en maak die grote intrinsieke motivatie van de zorgprofessionals uitgangspunt van uw beleid.
Ik dank u voor uw aandacht.
Peter Paul van Benthem
Kno-arts en voorzitter Federatie Medisch Specialisten
