Blog: Onzinnige zorg?

1 MAART 2019

In toenemende mate erger ik mij aan uitspraken van beleidsmakers en andere niet-medici die suggereren dat zorg die niet ‘bewezen effectief’ is ‘onzinnig’ is. Zo zijn zorgverzekeraars en zelfs het Zorginstituut er als de kippen bij om dergelijke zorg ‘onnodig’ te noemen. En in één adem komt daar dan achteraan: stop met die zorg!, liefst morgen nog, om vervolgens te zeggen dat potentieel tot wel 5 miljard euro te besparen is. 

Het is in ons vak zo dat niet bewezen effectief niet hetzelfde is als bewezen niet-effectief! Het klopt dat de effectiviteit van ongeveer de helft van de behandelingen niet volgens de moderne manier van studies met een controlegroep is aangetoond, evenmin als dat het geval is voor het wel of niet gebruiken van een parachute bij het springen uit een vliegtuig. We gaan toch niet alle behandelingen die zich in de praktijk al hebben bewezen opnieuw onderzoeken? Zijn jarenlange observaties van een positief resultaat van een interventie niet ook waardevol? Telt bijvoorbeeld de waarneming van duizenden dermatologen en hun patiënten over het gunstige effect van corticosteroïden bij inflammatoire huidziekten niet mee? Het benoemen van ‘niet bewezen’ zorg als ‘onzinnig’ en ‘onnodig' is een versimpeling van de werkelijkheid. Dit uitdragen naar de burgers in Nederland is misleidend en bovendien een belediging van alle zorgverleners die zich dagelijks een slag in de rondte werken voor de patiënt en zich daarbij baseren op de best beschikbare gegevens in die situatie. Alsof zorgverleners erop uit zijn om de helft van hun tijd onzinnige behandelingen uit te voeren! 

De huidige medische kennis heeft zich over vele jaren en op vele manieren ontwikkeld. Door continu goed onderzoek te doen staat de geneeskunde op een wetenschappelijk hoog niveau. Geneeskunst omvat het toepassen van kennis op de juiste manier, bij de juiste patiënt, op het juiste moment. Iedere arts zal beamen dat dit bepaald niet gemakkelijk is, dat medische richtlijnen weliswaar een kapstok bieden, maar geen zekere oplossingen in situaties die vaker grijs dan zwart of wit zijn, en net niet gaan over de werkelijkheid van die ene patiënt. Hoe vaak passen de karakteristieken van de individuele patiënt nu precies op die in de onderzoeken?  

Dagelijks buigen dokters zich over de vraag welke behandeling wel, niet of beter werkt. Als twee behandelingen even goed zijn, kijken we natuurlijk ook naar de kosten. We zorgen ervoor dat de uitkomsten en kennis ook echt bij patiënt en arts terechtkomt, zodat zij samen kunnen beslissen wat in het individuele geval op dat moment de beste zorg is.  

Beste zorgverzekeraars, beleidsmakers, mensen bij het Zorginstituut, iedereen: help liever mee om te komen tot een rationele benadering van de zorg, en laten we geen tijd (en geld) verspillen aan beledigende, onzinnige en misleidende simplificering van ons vak.  

Marcel Daniëls 
Cardioloog en voorzitter van de Federatie Medisch Specialisten