Neuroloog Mirjam van Kesteren en uroloog Peter Ausems over videoanalyse bij samen beslissen

Dit artikel is onderdeel van het dossier Samen Beslissen in het magazine Medisch Specialist.

Neuroloog Mirjam van Kesteren en uroloog Peter Ausems lieten een aantal consulten op video vastleggen en analyseren door onderzoekers. Heeft het hun invulling van samen beslissen beïnvloed?

Uroloog Peter Ausems (Reinier de Graaf) deed mee aan een video-training met een acteur.

‘Vanuit het landelijke programma Beslist Samen! deed ons hele team Prostaatzorg in 2018 mee aan deze scholing. Iedereen oefende met een deel van het consult. De acteur gaf direct aan hoe hij zich daarbij had gevoeld.’

Het begon lacherig

‘Het was voor iedereen wennen, ja. Het was ook wat kunstmatig en eendimensionaal. De werkelijkheid is te gelaagd voor alleen een training met een acteur. Toch ga je wel met de billen bloot en toon je je automatismen, dat is leerzame gespreksstof. En de later gemaakte opnamen van echte consulten hielpen om onze gesprekstechnieken nog verder te verbeteren.’

Toetsen bij de patiënt

‘Ik heb de opname niet teruggezien, de terugkoppeling vond ik al goed en bruikbaar, maar in de toekomst wil ik de opnamen ook terugzien. Mijn verbeterpunt was de toetsing: begrijpt de patiënt de informatie en heb ik de voorkeuren en overwegingen van de patiënt helder? Hiermee ben ik aan de slag gegaan. Ook ben ik mijn consulten beter gaan structureren, afgestemd op het type patiënt. Daarnaast gebruiken we een digitale prostaat-keuzehulp.’

Van medische opties naar de keuze door de patiënt

‘Die overgang vind ik lastig. De rollen draaien dan om en mensen schieten soms in de defensie: “Kiest u maar.” Ik zeg dan: ‘Vanuit medisch oogpunt zijn beide opties gelijkwaardig, maar ik sta er mogelijk anders in dan u, laten we dat onderzoeken.’

Samen beslissen eindigt met een evaluatie, dat gebeurt nog onvoldoende

‘Patiënten zijn soms achteraf niet gelukkig over hun keuze. Ik bedoel niet alleen door onvoorziene last van bij- of nawerkingen, maar ook door hun beleving van de gevolgde stappen. Daarvan kunnen wij leren.’

Neuroloog Mirjam van Kesteren (Isala) heeft net een slechtnieuws-gesprek achter de rug.

‘Ik heb de inzichten uit de videobegeleiding die ik heb gehad zeker gebruikt, ja.’

Niets doen is ook een optie

Dat is de grote verrijking van mijn repertoire. Je kunt opereren, medicijnen en oefeningen geven of niets doen. Voorzichtig aan voorleggen, want mensen kunnen er boos op reageren. Niet de mevrouw van zojuist overigens, het gaf haar rust.’

Isala deed onderzoek naar samen beslissen met veertig medisch specialisten

‘De meerderheid gaf aan al aan samen beslissen te doen, maar uit de vooraf ingevulde vragenlijst kwam naar voren dat het een minderheid was.’

Twee dagdelen zijn ze bij hun consulten gefilmd

‘We kregen feedback van de onderzoeker en twee gefilmde consulten heb ik teruggezien. Ik vond mezelf goed luisterend, lief en meelevend, maar ook te breedsprakig. En de patiënt maar braaf knikken. Dat ik dat leerpunt na een carrière van meer dan veertien jaar als neuroloog mag ontdekken, voelt goed.’

Niet breedsprakig zijn dus, maar gelukkig kun je desgewenst meer tijd nemen

‘Ik werk veel met Parkinsonpatiënten. Samen beslissen gaat langs de lijnen van een gespreksstructuur. Het nemen van een behandelbeslissing en doorvragen naar hun leven kan theoretisch gesproken in één consult als je die aangereikte structuur aanhoudt. Maar je kunt die structuur ook over meerdere gesprekken uitspreiden. Je vragen roepen vaak de behoefte aan meer informatie op, die geef ik dan mee als huiswerk. Het helpt als ook de huisarts en verpleegkundigen aspecten voor hun rekening nemen. Samen beslissen gaat dus niet altijd alleen over de patiënt en mij.’

Nog meer feedback

‘Ik zou meer training willen krijgen, en ben wel eens aangeschoven bij een collega, om te kijken hoe de keuze bij haar tot stand kwam. Heel leerzaam voor beiden.’