Verslag Seminar MSB: Genezen en besturen combineren?

‘Heeft de integrale bekostiging geleid tot een beter perspectief op kwaliteit en kostenbeheersing?’ Die vraag stelde prof. dr. Pauline Meurs bij de start van het seminar ‘MSB, Genezen en besturen combineren’. Meurs trad op als dagvoorzitter tijdens het seminar op 26 november in Utrecht, op verzoek van de Federatie Medisch Specialisten en Zorgvisie. Bijna 250 medisch specialisten, bestuurders, beleidsadviseurs en andere professionals namen aan het seminar deel. Diverse sprekers gaven antwoord op de vraag van Meurs.

Samenwerking verbeteren

Zo stelden Robert Sie en Léon Winkel, beiden bestuurders van de Federatie Medisch Specialisten dat ze wel degelijk voordelen zien van de nieuwe verhoudingen die door het ontstaan van Medisch Specialistisch Bedrijven (MSB’s) zijn ontstaan. Zo zijn er geen ‘eilandjes’ meer van diverse maatschappen, maar spreken de medisch specialisten in vrij beroep nu met één stem. Winkel: ‘Hier moest niet alleen de raad van bestuur in het ziekenhuis aan wennen, maar ook medisch specialisten in dienstverband. Die zich met de komst van het MSB ook beter moeten organiseren.’ Zowel Sie als Winkel zien veel goede voorbeelden van hoe medisch specialisten zich hebben georganiseerd en samenwerken met elkaar, en met de raad van bestuur. Sie: ‘Door de komst van de MSB’s is de onderlinge aanspreekbaarheid verbeterd. Maar de samenwerking moet beter. Laten we de integrale bekostiging zien als een katalysator om nu met name nog beter samen te werken als het gaat om het verbeteren van kwaliteit en veiligheid. Er is werk aan de winkel.’

Integrale kwaliteit

Marcel Daniëls, voorzitter van de Raad Kwaliteit van de Federatie, ging in een interview met hoofdinspecteur Hans Schoo van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) nader in op de vraag hoe de kwaliteit beter kan. Volgens Schoo ziet de IGZ kansen, maar ook risico’s: ‘De ‘schotten’ tussen de maatschappen zijn weg, dat is een kans om nog beter samen te werken op het gebied van kwaliteit en veiligheid. Maar we zien een risico als er in een ziekenhuis bijvoorbeeld vijf MSB’s zijn die niet op één lijn kunnen komen met elkaar’. Schoo benadrukt echter dat er bij de IGZ niet meer meldingen zijn binnengekomen als gevolg van het ontstaan van MSB’s.

Bij de deelnemers aan het seminar zijn de meningen nog verdeeld. Voor sommigen is er door de MSB’s niets veranderd, en zijn kwaliteit en veiligheid geen issue. Anderen vinden dat het afgelopen jaar de focus te veel lag op het inrichten van de MSB’s, en te weinig op kwaliteit en veiligheid. Schoo wijst er nog op dat calamiteiten zo snel mogelijk gemeld moeten worden bij de raad van bestuur. ‘Voorkom vertraging en meldt het direct bij de raad van bestuur. Ga niet eerst de calamiteit onder elkaar bespreken.’ Schoo benadrukt dat de kennis en kunde om problemen op te lossen bij medisch specialisten ligt, maar dat men meer van elkaar kan leren. ‘Betrek andere zorgprofessionals om de kwaliteit en de veiligheid te verbeteren en leer ook van bijna-incidenten. Maak de stap van integrale bekostiging naar integrale kwaliteit.’

Gemeenschappelijke visie

Dat ook de banken de MSB’s nauw volgen, benadrukte directeur gezondheidszorg Michel van Schaik van de Rabobank tijdens het seminar. Want we staan met z’n allen voor een grote uitdaging in de gezondheidszorg. De kosten stijgen, er zijn minder handen ‘aan het bed’ en er is te weinig aandacht voor preventie en innovatie. Volgens van Schaik moet de zorg écht anders ingericht en georganiseerd worden, en lukt dat ook als we meer focussen op kwaliteit, leiderschap, innovatie en preventie. Van Schaik: ‘Het MSB kan een enorm verschil maken bij de herinrichting van het zorglandschap, want het is een belangrijke en invloedrijke groep. Maar dan moeten er volgens ons wel bestuurders aan tafel zitten die gemandateerd zijn. En er moet een toekomstgerichte visie zijn, die het belang van de burger écht centraal zet.’

Daarnaast is het nodig dat er binnen de ziekenhuizen duidelijker keuzes worden gemaakt, en er meer geïnvesteerd wordt. ‘Niet alleen in middelen, maar vooral ook in the next generation’, zegt Van Schaik. Volgens Van Schaik willen banken met name weten wat de intentie van de ziekenhuizen is naar de toekomst toe. ‘Dat is een ijkpunt voor ons voor een goede relatie. We willen voldoende slagkracht zien en een gemeenschappelijke toekomstvisie.’ Diverse deelnemers geven aan dat daar hard aan gewerkt wordt. Maar, benadrukt een voorzitter van een MSB: ‘het fundament ligt er, maar geef ons iets meer tijd.’

Regel het snel

De MSB’s zijn tijdens gesprekken met zorgverzekeraars niet altijd aan de orde gekomen, stelt Pascale Voermans, manager zorginkoop bij Menzis. Toch vindt ook zij dat het afgelopen jaar wel erg in het teken stond van het inrichten van de MSB’s. Voermans: ‘Vóór 2015 was er natuurlijk veel aandacht voor kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid. Maar er is in 2015 wel veel tijd en aandacht naar het MSB gegaan. Onze oproep is dan ook: regel het en regel het snel. Als je snel duidelijkheid hebt over de verantwoordelijkheidsverdeling, dan heb je ook sneller samen een duidelijke visie. En komt er meer focus op uitkomstindicatoren.’ Over wie de baas is in het ziekenhuis, is iedereen het eens. De eindverantwoordelijkheid ligt bij de raad van bestuur. En net als nagenoeg alle deelnemers is ook Pascale Voermans het eens met de stelling dat de zorgverzekeraars niet op de stoel van de dokter moeten gaan zitten. Aan het eind van de bijdrage van Voermans doet een medisch specialist nog een hartenkreet: ‘Maak het niet ingewikkeld. Ik wil me niet bezighouden met de vraag waar mijn patiënt verzekerd is.’

Do’s en don’ts

Van voorbeelden uit de praktijk valt nog het meest te leren. Een voorzitter MSB, een voorzitter VMSD, een bestuursvoorzitter en strategisch adviseur lichten hun ‘do’s en don’ts’ toe. Ze zijn het er allemaal over eens dat een gezamenlijke visie en gelijkgerichtheid de sleutel zijn tot het succes van samenwerking in het ziekenhuis. En dus ook tot de beste kwaliteit en veiligheid voor de patiënt. ‘Denk niet alleen fiscaal’, zegt voorzitter MSB Bart Boll van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen. ‘En houd je aan je afspraken en contracten. Doe het en regel het.’ Marco Bol, voorzitter VMSD van het Isala Ziekenhuis in Zwolle doet een oproep tot het bundelen van krachten, dus óók met medisch specialisten in dienstverband. Piet Batenburg, bestuursvoorzitter in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven stelt dat de integrale bekostiging niet vanzelfsprekend de stabiliteit ten goede komt. Batenburg: ‘Het succes hangt af van leiderschap, bruggen bouwen en de onderlinge verbinding zoeken in plaats van strijd voeren.’ Hein Abeln, partner bij Twynstra Gudde, benadrukt met name dat de patiënt niet uit het oog verloren mag worden en dat omwille van de kwaliteit men vaker elkaar moet aanspreken als het beter kan.

Succes

Na een presentatie van professioneel zeiler Arend van Bereijk, die parallellen trekt tussen de samenwerking tijdens de Volvo Ocean Race en de samenwerking in het ziekenhuis, sluit dagvoorzitter Pauline Meurs het seminar af met een aantal conclusies en adviezen. ‘Kun je genezen en besturen combineren?’, vraagt ze zich af. ‘Ja, maar het is een bewerkelijk werkje. Het is niet snel geregeld in een paar jaar. Maar er is voldoende geïnvesteerd in de opbouw en we moeten nu in elkaar investeren.’ Volgens Meurs staat voorop dat het investeren in betere kwaliteit en veiligheid het gemeenschappelijke vertrekpunt is, maar dat de neuzen niet altijd dezelfde kant op moeten staan. ‘Dat staat innovatie in de weg. Het moet af en toe nu eenmaal schuren en spannen.’ Verder heeft ze nog een aantal adviezen: ‘Wil je succes dan is continuïteit van personen nodig. En moet je voorbij het onderscheid tussen dienstverband en vrij beroep denken. Maar het allerbelangrijkste: doe het samen. Oók met alle andere zorgprofessionals in het ziekenhuis.’