ThuisBeter bij het ASZ

Thuisdialyse, teleconsulten, mobiele ECG-monitoring of chemotherapie via een draagbare pomp. In het Albert Schweitzer ziekenhuis (ASz) hoeft de patiënt niet altijd naar het ziekenhuis voor een behandeling, onderzoek of afspraak met de dokter. Doordat het ziekenhuis investeerde in farmaceutische, medische en technische innovaties konden patiënten tijdens de COVID-crisis blijven rekenen op de beste zorg, ook al was die zorg complex en aan huis. Het programma ThuisBeter kreeg door de COVID-19 pandemie een stevige impuls. 

‘Het aantal teleconsulten verdrievoudigde tijdens de crisis’, vertelt Maryse Spapens, ziekenhuisapotheker en directeur ThuisBeter. ‘Het gebruik van de BeterDichtbij-app steeg ook enorm. Voor de crisis gebruikten we deze bij 60 patiënten, in mei bij 700. En beeldbellen werd aanvankelijk door een handjevol internisten gebruikt, maar inmiddels werken 300 zorgprofessionals, waaronder kinderartsen, chirurgen, gynaecologen en vele andere specialisten met deze vorm van zorg op afstand.’

Vast houden

Inmiddels neemt het gebruik van telefonische consulten en beeldbellen weer af, maar er is nog altijd sprake van een verdubbeling ten opzichte van vóór de crisis. Nanni Ruedisueli, manager van het overkoepelende programma Zorg van Waarde (zie kader): ‘Fysieke controles blijven nodig. Vooral bij een beginnende zorgvraag, dat gaat immers bijna altijd gepaard met diagnostiek. Een kno-arts bijvoorbeeld moet echt even in de keel, neus of oren kijken. Maar voor periodieke controles hoef je een patiënt niet altijd naar het ziekenhuis te laten komen.’ In het ASz zitten ze inmiddels weer op 100% bezetting en een deel daarvan zijn consulten op afstand.

Zelfredzame patiënt

Het ASz heeft al meer dan twintig jaar ervaring met de inzet van een Transmuraal Team. Het principe is simpel: verpleegkundigen bezoeken patiënten thuis om hen (complexe) zorg te geven. Zij werken nauw samen met de medewerkers van de thuiszorg en huisartsen. Hierdoor hoeven patiënten minder vaak naar het ziekenhuis te komen en kunnen ze eerder met ontslag. Zo krijgen kankerpatiënten steeds vaker hun maandelijkse injectie tegen botontkalking thuis. ‘Voor de crisis waren we bezig met initiatieven voor ziekenhuisverplaatste zorg zónder dat verpleegkundige inzet nodig is, omdat de patiënt zelfredzaam is’, vertelt Spapens. Bijvoorbeeld COPD-patiënten, die leren hoe ze zichzelf kunnen vernevelen. Dat leidt aantoonbaar tot minder exacerbaties, spoedconsulten en opnames. ‘Hierdoor konden we tijdens de crisis razendsnel opschalen, vooral de medicamenteuze dagbehandeling. Op dit moment zijn we aan het evalueren en kijken we of we meer zorg op deze manier thuis kunnen aanbieden. Zo komen we ook tegemoet aan de behoefte van patiënten aan meer vrijheid en eigen regie tijdens hun behandeling.’

Nieuwe werkwijze

De uitdaging is nu om deze werkwijze vast te houden. ‘Door de crisis ontstond er een urgentie maar nu moeten we kijken hoe we dit kunnen embedden in bestaande processen, zegt Ruedisueli. ‘Het is nu tijd voor hervorming en een nieuwe werkwijze. Een werkwijze die gemeengoed moet worden. Vanuit de ambitie van ThuisBeter is dat “Zelf, tenzij; Thuis, tenzij, en Digitaal, tenzij”. We willen niet meer terug naar het “oude normaal”.’ Volgens Spapens wordt deze zienswijze ook door medisch specialisten gedeeld. ‘Een kinderarts zei vorige week nog dat hij zeker een derde van de periodieke controles nu op afstand wil doen. Het helpt wel dat we monitoren en via een dashboard laten zien wat de impact is op je spreekuren. En dus wat deze werkwijze concreet oplevert.’ Deze monitoring is ook cruciaal voor de gesprekken met de zorgverzekeraars. Ruedisueli: ‘Het kost allemaal geld. Maar je moet juist opschalen wil het zich terugverdienen. Reële, eenduidige afspraken met verzekeraars die deze beweging faciliteren en belonen, zijn cruciaal. Tot nu toe is er sprake van verschillende afspraken en stoelt het beloningsmodel nu nog te veel op “productie” door het ziekenhuis: consulten, onderzoek, behandeling en opnamedagen. We verwachten vanaf 2021 congruentie.’

Uitbreiden

Het ASz ziet veel mogelijkheden voor de inzet van teleconsulten en thuismoninitoring. Bijvoorbeeld bij TIA-patiënten. Deze patiënten blijven dan niet meer standaard drie dagen in het ziekenhuis voor een 72-uurs hartritmemonitoring. Zij mogen naar huis met een mobiele holter-ECG, die later wordt uitgelezen. En patiënten met chronische darmziekten hoeven dankzij het e-health systeem IBD-coach, niet meer periodiek naar het ziekenhuis. Ruedisueli: ‘Gaat het niet goed of heeft de patiënt vragen, dan is er online een verpleegkundige stand-by. Het zijn voorbeelden die zich lenen voor opschalen naar een grotere patiëntengroep.’

Cultuuromslag

De medische staf in het ASz is nauw betrokken bij ThuisBeter en heeft zitting in het kernteam en de stuurgroep van Zorg van Waarde. Spapens: ‘Het draagvlak onder medisch specialisten is enorm belangrijk. Zij zijn inhoudelijk vaak de kartrekkers en zien waar nieuwe kansen liggen. De uitdaging is om het bewustzijn bij álle medisch specialisten te vergroten. De COVID-crisis heeft in zekere zin bijgedragen aan een cultuuromslag, waarbij we er niet langer automatisch van uitgaan dat de patiënt naar het ziekenhuis komt voor onderzoek, behandeling en consulten. We zien nu dat dokters hierover vaker in gesprek gaan met hun patiënten en nadenken over de vraag wat het ziekenhuis deze patiënt thuis kan bieden. Daarmee zetten ze de patiënt écht centraal.’ Ruedisueli: ‘We moeten ervan af dat de muren van het ziekenhuis bepalen hoe we de zorg inrichten. In plaats daarvan willen we breed kijken welke zorg nodig is en waar we die zorg het beste kunnen geven, rekening houdend met de wensen van de patiënt.’

Over ThuisBeter en Zorg van Waarde

ThuisBeter is een van de speerpunten onder het programma Zorg van Waarde, dat ASz in 2018 oprichtte. Daarmee wil het ziekenhuis bijdragen aan verdere verbetering van de kwaliteit van zorg én aan het betaalbaar houden van de (ziekenhuis)zorg op de lange termijn. Achterliggende gedachte is om in de praktijk te onderzoeken welke zorg kan worden voorkomen, vervangen of verplaatst. ThuisBeter richt zich op verplaatsing van zorg naar huis. Daarmee wil het ziekenhuis tegelijkertijd de patiënt echt centraal stellen. De andere speerpunten onder Zorg van Waarde zijn:

• samen beslissen met keuzehulpen;
• wijs verwijzen (expertise uit de tweedelijn gebruiken om de eerste lijn te ondersteunen bij het voorkomen van (onnodige) verwijzingen);
• poli-review (verantwoord overdragen van (controle)patiënten aan de eerstelijn);
• juiste behandelsetting binnen het ziekenhuis (welke zorg kan bijvoorbeeld in dagbehandeling gegeven worden in plaats van klinisch).

Bekijk meer voorbeelden van de juiste zorg op de juiste plek