Veelgestelde vragen over belangenverstrengeling

De samenwerking met genees- en hulpmiddelenleveranciers dient tot verbetering van de zorg maar mag niet leiden tot beïnvloeding. Volgens de Federatie Medisch Specialisten horen alle medisch specialisten daarom transparant te zijn over deze samenwerking, zowel binnen de eigen instelling als daarbuiten. Transparantie is ook het uitgangspunt als er sprake is van nevenwerkzaamheden en eventuele neveninkomsten. Het patiëntenbelang dient immers te allen tijde voorop te staan. Over de vraag wanneer er sprake is van belangenverstrengeling en wanneer openheid geboden is, bestaat vaak onduidelijkheid. 

Op deze pagina vind je antwoord op veelgestelde vragen over belangenverstrengeling. Op onze themapagina belangenverstrengeling vind je een overzicht van andere informatiebronnen die antwoord geven op deze vragen. Je kunt met vragen ook terecht bij het Kennis- en dienstverleningscentrum van de Federatie en de LAD. 

1. Waaraan moet ik denken als genees- of hulpmiddelenleveranciers mij vragen om een korte of langdurige samenwerking aan te gaan?

  • Kijk op www.hoeblijfikonafhankelijk.nl voor een handige beslishulp.  
  • Bij je afweging om wel of niet samen te werken, moet het uitgangspunt zijn dat je te allen tijde (de schijn van) verlies van je onafhankelijkheid en integriteit voorkomt.
  • Ga na of je toestemming nodig hebt van de raad van bestuur van je eigen instelling.
  • Zorg dat je altijd toetsbaar kunt uitleggen of je nou wel of niet moet melden via het Transparantieregister Zorg (zie vraag 2).
  • Win zo nodig meer advies in (zie vraag 4).
  • Belangrijk bij je afweging: bij twijfel niet doen. 

2. Wat moet ik melden, en waar?

Samenwerkingen die je aangaat met een genees- of hulpmiddelenleveranciers moet je vooraf zowel extern (in het Transparantieregister) als intern (binnen de instelling) melden. Als het gaat om samenwerking met een hulpmiddelenleverancier dan is alleen melden niet voldoende, maar moet je aan de raad van bestuur voorafgaand om toestemming vragen.

Extern melden in het Transparantieregister:  

  • Alle op geld waardeerbare afspraken die een totaalbedrag van € 500,- per kalenderjaar overstijgen, moeten gemeld worden via www.transparantieregister.nl/informatie-voor-zorgaanbieders, of direct via deze link (inloggen mijnrgs.nl of DigiD). Meestal wordt in een contract tussen de leverancier en de zorgaanbieder vastgelegd dat de leverancier deze melding doet. Let wel: je bent als zorgprofessional zelf verantwoordelijk om na te gaan of de melding heeft plaatsgevonden. Zo niet, dan is het advies de samenwerking zelf alsnog aan te geven.
  • Klinische trials hoeven niet gemeld te worden in het Transparantieregister. Tot juli 2022 diende trials wél gemeld te worden bij het Nationaal Trial Register (NTR). Dat register bestaat niet meer. Er komt een nieuw Landelijk Trial Register, deze is op dit moment nog niet klaar voor gebruik. Vooralsnog kunnen onderzoekers de volgende richtlijn aanhouden voor registratie: voor de registratie van nieuwe onderzoeken kan gekozen worden uit één van de erkende WHO-registers zoals bijvoorbeeld ClinicalTrials.gov. 

Intern melden of toestemming vragen: 

  • Wil je een overeenkomst aangaan met een leverancier van medische hulpmiddelen dan moet je voorafgaand aan de samenwerking schriftelijke toestemming hebben van de raad van bestuur van de instelling waar je werkzaam bent.
  • Wil je een samenwerking aangaan met een leverancier van geneesmiddelen, dan schrijft de gedragscode van de Stichting Commissie Geneesmiddelen Reclame (CGR)  voor dat afspraken over te verlenen gastvrijheid geen toestemming hoeft te worden verkregen van de raad van bestuur. Wel dienen dergelijke activiteiten gemeld te worden. Voor dienstverlening en sponsoring moet volgens deze gedragscode wel toestemming gevraagd te worden aan de raad van bestuur.
  • Financiële bijdragen aan (de deelname van zorgprofessionals aan) bijeenkomsten moeten bij de raad van bestuur worden gemeld. 
  • Voor wat betreft nevenwerkzaamheden is het van belang dat je in je arbeidsvoorwaarden of arbeidsovereenkomst nagaat wat er staat over het verrichten van die nevenwerkzaamheden. Raadpleeg daarom goed je arbeidsvoorwaarden of overeenkomst met het msb. Afhankelijk van de setting waarin je werkt (umc, ggz, perifeer ziekenhuis, zbc) gelden bepaalde regels wat betreft het vragen van toestemming en het melden van nevenwerkzaamheden:
    • AMS, artikel 1.5 nevenwerkzaamheden: vooraf schriftelijke toestemming bestuur nodig, toestemming kan in drie gevallen worden onthouden. Staan de nevenfunctie(s) en/of nevenwerkzaamheden niet in relatie tot de ziekenhuisactiviteiten, dan verleent het bestuur toestemming, tenzij deze in redelijkheid onverenigbaar zijn met de functie van de medisch specialist dan wel de belangen of het aanzien van het ziekenhuis. Trials woden aangemerkt als nevenwerkzaamheden. 
    • Cao Ziekenhuizen, artikel 3.2.14: nevenwerkzaamheden niet toegestaan die redelijkerwijs geacht kunnen worden onverenigbaar te zijn met zijn functie dan wel met de belangen of het aanzien van de instelling. 
    • Cao UMC, artikel 9.3: geen voorafgaande toestemming van de werkgever nodig voor het aanvaarden of verrichten van nevenwerkzaamheden, tenzij deze nevenwerkzaamheden het belang van het umc en/of een goede functie-uitoefening kunnen raken.
    • Cao GGZ, artikel 14: de werknemer mag geen nevenwerkzaamheden verrichten die redelijkerwijs niet verenigd kunnen worden met zijn functie of met de belangen of het aanzien van de organisatie.
       
  • Relevant voor medisch specialisten in dienstverband is de Wet transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden die geldt sinds 1 augustus 2022. Hierin staat dat de werkgever nevenwerkzaamheden niet mag verbieden, tenzij de werkgever daarvoor een objectieve rechtvaardigheidsgrond heeft.
     

3. Waar kan ik meer informatie vinden die mij kan helpen bij de afweging om een samenwerking met een genees- of medisch hulpmiddelenleverancier aan te gaan?

Op onze speciale themapagina Belangenverstrengeling vind je een overzicht van andere informatiebronnen, waaronder de verschillende gedragscodes van de Stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR), de Stichting Gedragscode Medische Hulpmiddelen (GMH) en de KNMG. Een goede website is www.hoeblijfikonafhankelijk.nl, hierop staat naast veel informatie een handige beslishulp.

4. Met wie kan ik bij twijfel contact opnemen?