Stel wensen kwetsbare ouderen voorop

Steeds meer ouderen wonen langer thuis. Gevolg is dat ook de vraag naar zorg stijgt en preventie steeds belangrijker wordt. Maar hoe zorg je er nu voor dat kwetsbare ouderen goed in beeld zijn bij zorgverleners? Deborah Leonards is klinisch geriater in het Admiraal de Ruyter Ziekenhuis (Adrz) in Zeeland en zet zich in voor een betere samenwerking tussen medisch specialisten, huisartsen en andere zorgprofessionals. 'We moeten meer gaan denken vanuit de wensen van de patiënt.'

Leonards vervult een actieve rol binnen het Samenwerkingsprogramma Integrale Ouderenzorg Zeeland, dat in 2020 werd opgezet. Doel van dit programma is om meer rekening te houden met wensen van cliënten en een effectievere verbinding te creëren tussen verschillende zorginstanties. Het gaat daarbij niet alleen om netwerkgeneeskunde tussen het ziekenhuis en de huisartsen, maar bijvoorbeeld ook met thuiszorgorganisaties. Binnen het programma houdt Leonards zich voornamelijk bezig met advance care planning (ACP) en vroegtijdige signalering. 

Deborah Leonards

Tijdig signaleren

‘Om de vraag naar zorg het hoofd te bieden, is vroegtijdige signalering heel belangrijk’, vertelt Leonards. ‘Daarmee kun je voorkomen dat ouderen onnodig ziek of zieker worden of dat een situatie escaleert. Dat betekent ook dat we goed in het vizier moeten hebben welke ouderen kwetsbaar zijn en wie er dus een hoger risico lopen. Daarom hanteren de huisartsen binnen ons samenwerkingsverband een standaard screening voor mensen boven de zeventig jaar en wordt er in een verwijsbrief duidelijk vermeld dat het om een kwetsbare patiënt gaat. Maar niet alleen de huisarts heeft hierin een rol. Ook medisch specialisten zouden in de ontslagbrief, die ook richting de huisarts gaat, moeten vermelden wanneer er sprake is van kwetsbaarheid. Zo houd je elkaar alert.’ 

Kwaliteit van leven

Binnen het Samenwerkingsprogramma zet Leonards zich naast vroegsignalering ook in voor advance care planning. Dit is een proces waarbij cliënten met de behandelend arts hun wensen, doelen en voorkeuren voor zorg rond het levenseinde bespreken en vastleggen. ‘Door in gesprek te gaan met de patiënt, kun je voorkomen dat er allemaal toeters en bellen uit de kast getrokken worden die misschien niet nodig zijn. Ik zeg vaak dat het voor veel ouderen niet de dagen zijn die tellen, maar de kwaliteit van leven.  Het is daarom belangrijk dat afspraken goed worden vastgelegd én dat deze zijn in te zien door verschillende zorgverleners. Stel dat iemand bij de huisarts heeft aangegeven niet gereanimeerd te willen worden mocht de situatie zich voordoen. Dan is het ook belangrijk dat bijvoorbeeld de ambulancemedewerker of de arts op de spoedeisende hulp dat weet. Nu komt het nog regelmatig voor dat deze wensen niet bekend zijn. Dat moet echt anders.’

Passende zorg

Als klinisch geriater weet Leonards als geen ander wat de impact kan zijn van een ogenschijnlijk kleine ingreep op een kwetsbare patiënt. ‘Medisch specialisten hebben vaak de neiging om bij een aandoening het protocol erbij te pakken en over te gaan tot een operatie of behandeling. Maar voor een patiënt die al negentig jaar is en daarnaast ook nog dementie heeft, kan een kleine ingreep al een enorme belasting zijn.  Daarom moeten we ons afvragen of zorg in zulke gevallen ook passende, zinvolle zorg is. Uiteraard zijn er ook oudere mensen die nog heel fit zijn en daarom wel gebaat zijn bij een bepaalde ingreep. Het is daarom heel belangrijk om iedere patiënt individueel te beoordelen en samen te overleggen wat wenselijk is.’ 

Uitwisselen van informatie

Hoewel Leonards blij is met de goede samenwerking tussen de zorginstanties in haar provincie, zijn er nog wel wat obstakels te overwinnen. ‘Zeeland is dunbevolkt, maar wel één van de meest vergrijsde provincies van Nederland. Dat maakt het een andere werkomgeving dan bijvoorbeeld de Randstad. Met name het huisartsentekort is iets waar ik mij wel eens zorgen over maak.’ Een uitdaging van een geheel andere aard heeft te maken met de ict. ‘Iedere zorginstantie werkt weer met een ander systeem en die systemen zijn meestal niet op elkaar aangesloten. Dat belemmert het uitwisselen van relevante informatie tussen zorgprofessionals. Ik hoop dat daar in de toekomst verandering in komt zodat iedere patiënt de zorg krijgt die bij hem past.’