Prehabilitatie: fit de operatie in
Patiënten die fit hun operatie ingaan hebben minder kans op complicaties en herstellen sneller. Het is daarom niet voor niets dat er steeds meer aandacht komt voor prehabilitatie. Iemand die daar veel vanaf weet is oncologisch chirurg Gerrit Slooter. Naast een actieve rol in het Máxima Medisch Centrum neemt hij samen met nog drie collega’s deel aan de Werkgroep Prehabilitatie van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde. ‘Bij iedere patiënt valt winst te behalen.’
Waar voorheen vooral gekeken werd hoe je complicaties tijdens en na een operatie kon beperken, is er de laatste tijd steeds meer aandacht voor prehabilitatie. Ofwel: fit de operatie in. Binnenkort worden de resultaten van een internationale studie bekend gemaakt waarin Slooter een actieve rol heeft. Concrete cijfers mag hij nog niet geven, maar hij verklapt wel alvast dat de cijfers veelbelovend zijn. ‘We zien dat het risico op ernstige complicaties na een darmoperatie bij fitte patiënten significant afneemt, bovendien herstellen ze sneller. Dit is in overeenstemming met eerdere studies uit het buitenland, maar ook van eigen bodem.’
Vijf pijlers
Naast zijn rol als onderzoeker, is Slooter werkzaam als oncologisch chirurg in het Máxima MC. Daar worden patiënten met dikke darmkanker begeleid om binnen drie tot vier weken fitter te worden. ‘Dit traject omvat vijf pijlers’, legt Slooter uit. ‘Het gaat om training op kracht en conditie, voeding, leefstijl, mentale conditie en waar mogelijk het corrigeren van onderliggende aandoeningen zoals een ijzertekort. Het één kan daarbij niet zonder het ander. Iemand die intensief beweegt heeft goede voeding met extra eiwitten nodig. En iemand die lekker in zijn vel zit, zal eerder zin hebben om te gaan sporten dan iemand die somber of angstig is. Ik denk dat bij iedere patiënt wel winst valt te behalen. Want ook een relatief fitte marathonloper kan juist behoefte hebben aan mentale ondersteuning als hij geconfronteerd wordt met een zware operatie of behandeling.’ In de praktijk blijkt dat veel patiënten positief reageren op het traject. ‘Ik had laatst een patiënt van wie de operatie last minute met een week moest worden uitgesteld. Zijn eerste vraag was of hij wel door mocht blijven trainen want het beviel hem zo goed. Ik vind het mooi om te zien hoe mensen positief veranderen als ze zelf meer regie over het proces krijgen.’
Fit4Surgery
Samen met collega-chirurgen Joost Klaase, Baukje van den Heuvel en Jan-Willem Dekker vormt Slooter de Werkgroep Prehabilitatie. De werkgroep heeft namens de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde (NVvH) het mandaat om richting te geven aan de implementatie van prehabilitatie in Nederland. Daarin wordt samengewerkt met de ziekenhuizen, wetenschappelijke verenigingen van betrokken disciplines, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de ziektekostenverzekeraars. ‘Wij vinden het belangrijk dat alle ziekenhuizen op een eenduidige manier omgaan met prehabilitatie. Daarom hebben we een ‘Standpunt Prehabilitatie’ opgesteld met multidisciplinaire protocollen’, vertelt Slooter. ‘Voordeel daarvan is dat we gegevens van alle patiënten in het land goed met elkaar kunnen vergelijken voor wetenschappelijk onderzoek.’ Om prehabilitatie op landelijk niveau uit te rollen is de stichting Fit4Surgery opgericht. ‘Dit platform heeft tot doel om prehabilitatie zo snel mogelijk voor iedereen toegankelijk te maken en fungeert daarom als een belangrijke spreekbuis richting zorgverleners, patiënten en onderzoekers’, legt Slooter uit. ‘Waar Fit4Surgery nu bijvoorbeeld aan werkt is een landelijk dekkend netwerk voor fysiotherapeuten zodat mensen in aanloop naar hun operatie dicht bij huis begeleid kunnen worden. Dit doen we samen met de KNGF en Chronisch ZorgNet.’
Prehabilitatie bij dikke darmkanker
Zowel voor het MMC, de internationale studie en de werkgroep geldt dat deze zich primair richten op prehabilitatie bij patiënten met dikke darmkanker. Slooter legt uit waarom: ‘Operaties aan de dikke darm gaan vaker dan andere operaties gepaard met complicaties. Hoewel er meer onderzoek nodig is naar de rol van prehabilitatie bij andere ziektebeelden en operaties, verwacht ik dat er veel paralellen zullen zijn. Wij streven er dan ook naar om prehabilitatie voor alle grote operaties mogelijk te maken.’
Samenwerking zorgverleners
Hoewel prehabilitatie steeds meer aandacht krijgt, zijn volgens Slooter nog wat stappen nodig. Eén daarvan is de bekostiging. ‘Het is belangrijk dat prehabilitatie een plek krijgt in de reguliere zorg en dat is nu nog niet het geval. Ik denk dat de resultaten van de internationale studie een waardevolle aanvulling zijn om te bewijzen dat deze aanpak effectief is.’ Daarnaast benadrukt Slooter dat prehabilitatie iets gezamenlijk moet zijn van alle zorgverleners. ‘De patiënt is het meest gebaat bij een goede samenwerking tussen alle betrokken professionals. Of het nu gaat om een arts, een diëtist, een verpleegkundige of een fysiotherapeut, iedereen heeft zijn eigen expertise.’
Lees meer artikelen en bekijk meer dan 300 andere voorbeelden van juiste zorg op de juiste plek. Meer weten over juiste zorg op de juiste plek en hoe dit in de praktijk toe te passen? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief. Op 8 september 2022 vindt in Eindhoven het 2e Nationaal Prehabilitatie congres plaats. Kijk voor meer informatie op de website van Fit4Surgery.
