Ontwikkelingsgerichte coaching: ‘Reflecteren is zo’n beetje de kern van je artsenbestaan’

Ontwikkelingsgerichte coaching wint in het ziekenhuis aan terrein. Artsen in opleiding en ook medisch specialisten zien steeds meer de waarde van coaching, peer support en intervisie in. Zo wordt ontwikkelingsgerichte coaching toenemend gebruikt als instrument om een positieve impuls te geven aan persoonlijke ontwikkeling gedurende de opleiding of loopbaan.  

Jan van Lith, hoogleraar en afdelingshoofd Verloskunde en voorzitter van de centrale opleidingscommissie in het LUMC, ziet coaching als één van de belangrijke instrumenten om reflectie te bevorderen. ‘Reflecteren is voor mij zo’n beetje de kern van je artsenbestaan om je vakbekwaamheid en professionaliteit op peil te houden. Of coaching hierbij kan ondersteunen is individueel bepaald: de ene arts kan goed uit de voeten met peer support, intervisie of ontwikkelassessments, de ander zweert bij coaching. Of een combinatie van die instrumenten.’ Voor Van Lith zijn idealiter al deze ontwikkelinstrumenten beschikbaar en wordt er ook tijd geboden voor persoonlijke ontwikkeling. ‘Het is voor mij nog wel de vraag hoe we dat in de vervolgopleidingen het beste kunnen organiseren.’ 

Gedachtenproces in stroomversnelling

Bij ontwikkelingsgerichte coaching wordt samen met een coach gezocht naar inzicht in de eigen mogelijkheden. Laila van der Heijden, aios kindergeneeskunde in het UMC Utrecht, rondt binnenkort haar coachtraject van Challenge & Support af, een programma voor ontwikkelingsgerichte coaching voor artsen [zie kader]. Met een coach besprak ze welke vervolgstappen bij haar passen. ‘In wat voor setting kom ik het beste tot mijn recht? Ben ik bereid om met mijn gezin te verhuizen voor een tijdelijke baan? Als een professional jou prikkelende vragen weet te stellen kan je gedachtenproces in een stroomversnelling komen.’ 

Als bestuurslid van de juniorvereniging van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde bereikte Van der Heijden recentelijk dat coaching voor alle kinderartsen in opleiding wordt vergoed vanuit het opleidingsbudget. ‘Aios volgen een intensieve opleiding in een kritische fase van hun leven. Ik ben van mening dat er in elke medisch-specialistische vervolgopleiding aandacht moet zijn voor reflectie en persoonlijke ontwikkeling. Coaching kan daar een heel geschikt middel voor zijn.’

Stilstand is achteruitgang

Marc Sylva, fellow kinder-IC in het Erasmus MC, reflecteerde met een coach op zijn karakter: ‘Vanaf mijn eerste opleidingsjaar kwam in de eindbeoordelingen mijn “grote mond” terug als verbeterpunt. Het was geen enorm issue hoor, maar ik vond toch dat ik er iets mee moest: stilstand is achteruitgang. Nu merk ik het eerder bij mezelf op en ik probeer bewust meer ruimte te bieden aan de ander.’ Sylva stond aanvankelijk sceptisch tegenover coaching. Na zijn goede ervaringen wil hij coaching uit de ‘probleemhoek’ halen: ‘Het wordt door werkgevers en opleiders nu nog voornamelijk ingezet als iemand tegen overspannenheid aanhangt of een ernstig gedragsprobleem heeft.’ Van der Heijden beaamt dit. ‘Eerder hadden wij verplicht counseling, waarbij elke aios drie gesprekken voerde met een coach vanuit de afdeling Personeelszaken. Ik hoorde van veel collega’s terug dat deze coaches vooral op ‘repareren’ zijn gericht, niet zozeer op nadenken over jouw mogelijke toekomst en hoe je daar naartoe kunt groeien. Daar ligt voor mij juist de kracht van coaching.’ 

Vrijwillig coachtraject

‘Het dak maken als de zon schijnt.’ Zo vat Paul Jutte, opleider en hoofd van de afdeling Orthopedie in het UMCG, de betekenis van ontwikkelingsgerichte coaching samen. ‘In de aanloop naar mijn huidige functie heb ik een assessment en gesprekken met een coach gehad over vragen als: past deze functie bij mij? Zijn er blinde vlekken in mijn perceptie om deze functie goed te kunnen uitoefenen? Welke eigenschappen kan ik goed benutten en waar kan ik aan werken?’ Jutte introduceerde onlangs het Challenge & Support-programma op de afdeling. Jutte: ‘De meerwaarde van dit programma zit onder meer in de vrijwilligheid. Als je gestuurd wordt of als coaching verplicht is, is de kans groot dat je er niet open voor staat. Vrijwilligheid draagt wel het risico in zich dat aios denken: ‘zo’n coachtraject, daar heb ik het veel te druk voor’. Dan moet je juíst gaan. Coaching kan je op zoveel terreinen bewuster maken en je meer autonomie laten ervaren. Dat gun ik iedereen.’ 

Challenge & Support voor en door artsen 
Missie van oprichters Anne de Pagter en Matthijs de Hoog, kinderartsen in het Erasmus MC, is om met het Challenge & Support-programma de patiëntenzorg te verbeteren door het reflectievermogen en het welzijn van medische professionals te vergroten. Het programma biedt ontwikkelingsgerichte coaching voor artsen. In zes sessies gaan artsen in gesprek met een coach aan de hand van een zelf gekozen ontwikkelvraagstuk. Voor coaches hanteert Challenge & Support strikte selectiecriteria. Zo moeten ze de medische context goed kennen. Het programma richt zich op de hele vakgroep: zowel aios als stafleden kunnen zich inschrijven voor een coachtraject. Voor Challenge & Support doen Erasmus MC en Universiteit van Amsterdam wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van ontwikkelingsgerichte coaching voor artsen. De eerste resultaten worden begin 2021 verwacht.