Volkskrant: 'Zometeen eist de directie dat we een goedkopere heup plaatsen'

19 december 2011

De medisch specialisten voeren vandaag actie. Om hún geld gaat het niet, wel om dat van de zorg.

In de meeste ziekenhuizen draaien vrijgevestigde medisch specialisten vandaag een zondagsdienst uit protest tegen de 'uitholling van hun beroep'. 'Het gaat vandaag niet om onze inkomens, maar om het behoud van de autonomie van de arts en zijn exclusieve relatie tot de patiënt', zegt Janko de Jonge, voorzitter van de Kamer Vrij Beroep van de Orde van Medisch Specialisten en aanvoerder van het landelijke actiecomité van deze beroepsgroep.

Het gaat niet over geld?
'Nee, het gaat ons nu om de inhoud van ons vak. Die staat op het spel door de plannen van Klink om de kosten te drukken. Om de vermeende macht van specialisten te breken, wil hij ziekenhuisdirecties verantwoordelijk maken voor de verdeling van de honoraria voor vrijgevestigde medische specialisten. Nu declareren artsen nog rechtstreeks bij de verzekeraar. Daarnaast wil hij dat ziekenhuizen mogen ingrijpen in de exclusieve arts-patiëntrelatie. Via de zogeheten 'aanwijzingsbevoegdheid' mag de directie invloed uitoefenen op de behandeling. Dat kan dan ook vanuit financiële motieven gebeuren.

'Wij vrezen dat economische motieven een rol gaan spelen bij de behandeling van patiënten. Een ziekenhuisbestuur eist bijvoorbeeld dat er minder kostbaar diagnostisch onderzoek wordt gedaan of dat een goedkopere heup wordt geplaatst. In sommige academische ziekenhuizen, waar artsen in loondienst zijn, zie je dit nu al gebeuren.'Bovendien zullen artsen tegen elkaar worden uitgespeeld. Het ziekenhuis bepaalt dan welk specialisme het meeste geld en ruimte krijgt.'

Dus het gaat toch over geld?
'In zekere zin. Het gaat over het geld dat beschikbaar is voor de zorg. Je kunt er donder op zeggen dat de kwaliteit van de zorg in gevaar komt. Helaas kost het ons veel moeite om dat over het voetlicht te krijgen. In de publieke discussie lijkt het alsof wij alleen maar bezig zijn met onze inkomens. Dat is niet waar. 90 procent van onze achterban zegt: 'Los het alsjeblieft op met die honoraria zodat we ons weer met ons werk kunnen bezighouden.' Het gaat ons niet om dikke salarissen, maar we komen maar niet af van het beeld van zakkenvullers.'

Heeft u dat niet aan uzelf te danken?
'Misschien. Ons wordt wel verweten dat we weinig openheid geven over de honoraria. Maar het is ook nauwelijks transparant. De ene specialist verdient tonnen, de ander 1,5 ton. Er is geen peil op te trekken.'Uit eigen onderzoek blijkt dat de gemiddelde vrijgevestigde specialist een omzet heeft van 280 duizend euro. Daar gaat ongeveer 80 duizend euro aan praktijkkosten vanaf. Blijft over een bruto inkomen van 200 duizend euro. Is dat veel? Ja, het ligt iets boven de balkenendenorm. Maar vergeet niet dat specialisten heel lang studeren, laat beginnen met geld verdienen, een matig pensioen opbouwen en gemiddeld zestig uur per week werken. Met grote verantwoordelijkheid over leven en dood.'

Maar er zijn toch specialisten die een half miljoen verdienen?
'Ja, die zijn er. En dat is ons een doorn in het oog. De bedoeling van het nieuwe bekostigingssysteem dat in 2007 werd ingevoerd was dat er een einde zou komen aan de inkomensverschillen tussen medisch specialisten. Er werd een uurtarief vastgesteld van 132,50 euro, waarmee je op basis van een gemiddelde werkweek van 48 declarabele uren een omzet van maximaal 3 ton kon behalen. Na aftrek van de praktijkkosten kwam je op een salaris van zo'n 2 ton, vergelijkbaar met dat van een specialist in loondienst.

'Maar wat gebeurde er? Door fouten in het systeem gingen ondersteunende specialisten zoals radiologen en microbiologen tonnen meer verdienen. Hoewel we hiervoor herhaaldelijk hebben gewaarschuwd, werd er niets ondernomen. Er zijn gevallen bekend van microbiologen en anesthesisten die 6 ton zijn gaan verdienen. Het lukte het ministerie niet om de fouten in het systeem op tijd te herstellen. De rekening werd bij ons allemaal neergelegd.

'In totaal werd 173 miljoen euro te veel uitgekeerd aan deze ondersteuners. Voor alle 7.500 vrijgevestigde specialisten werd bovendien een algemene korting doorgevoerd die Klink nog eens 338 miljoen euro moest opleveren. Wij zouden 'te veel hebben geproduceerd'.

'Die korting vechten we nu aan bij de rechter, want hoe kun je nu eerst van specialisten verwachten dat ze zorg leveren en wachtlijsten wegwerken en ze vervolgens daarvoor beboeten? Het probleem is dat het ministerie van Volksgezondheid de kosten voor medische specialistische zorg consequent te laag raamt.'

Maakt u zich niet te veel zorgen?
'Nee. Als ziekenhuizen het honorariumbudget gaan verdelen, zijn wij fiscaal gezien in dienst van het ziekenhuis. Maar Klink heeft helemaal niet bekeken wat dit voor gevolgen heeft voor ons ondernemerschap. 'Daar gaat het ministerie van Financiën over', zei hij. Voor ons als ondernemer zijn de gevolgen desastreus. Hoe moet het met de kosten die we uit onze onderneming financieren en met onze pensioenopbouw? Over afkopen van de goodwill is met geen woord gerept. Onze praktijken worden gewoon zonder pardon onteigend.'

Dienstverband is geen oplossing?
'Er valt best te praten over een dienstverband. Maar dan moet je je wel realiseren wat de consequenties zijn. Namelijk dat er veel meer specialisten moeten worden opgeleid om hetzelfde werk te kunnen doen. Je bent immers aan cao's gehouden en kan artsen geen zestig uur laten zwoegen. Voordat die nieuwe artsen er zijn, ben je veertien jaar verder. Wat doe je in de tussenliggende jaren, waarin de vraag naar zorg alleen maar stijgt als gevolg van de vergrijzing?'

Wat is volgens u de oplossing?
'Investeer in een betere organisatie van de zorg, anders blijf je voortmodderen in een gemankeerd systeem. Concentratie van specialistische zorg en eenvoudige zorg dicht bij huis, zo mogelijk bij de huisarts. Met de ziekenhuizen werken we al aan verbeterde contracten, waarin afspraken zijn gemaakt over kwaliteit, zeggenschap en wie er met verzekeraars onderhandelt.

'Wij zouden de honorariadiscussie voor eens en voor altijd willen beëindigen. Laten we ophouden met dat gegoochel met getallen en gezamenlijk vaststellen wat specialisten in de diverse ziekenhuizen nu precies omzetten en welke zorg ze daarvoor leveren. Dan kunnen specialisten zelf het honorariumbudget verdelen op basis van geleverde zorg. Dan zijn we eindelijk af van de inkomensverschillen.'
De Orde van Medisch Specialisten wil dat alle vrijgevestigde specialisten een basissalaris krijgen, waarvan circa 20 procent afhankelijk van de prestaties van de arts. Dit gaat de Orde aan de leden voorstellen.

De specialisten willen een einde maken aan de al jaren slepende discussie over de honoraria en stellen voor 2011 een nieuw budget van 'slechts' 175 miljoen euro meer dan nu begroot. Zij willen dit budget zelf verdelen en niet moeten onderhandelen met ziekenhuisbesturen. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen wil ook naar een systeem van prestatiebekostiging en ziet eveneens geen heil in onderhandelingen met de medisch specialisten.