Stelselherziening Pensioenen noodzakelijk?

Er wordt in het land op vele plaatsen gedebatteerd over de houdbaarheid van het bestaande pensioenstelsel. Het zijn niet zozeer debatten over de effecten van de financiële crisis, hoewel een aantal onderdelen van de crisis, zoals marktrente en koersontwikkelingen daarbij wel een rol spelen, maar het gaat in belangrijke mate om de betaalbaarheid van pensioenen op langere termijn.

Voldoende kapitaal?

Voor een pensioenverzekerde is het van belang om te weten of er op de pensioengerechtigde leeftijd voldoende kapitaal is opgebouwd om aan de pensioentoezegging van de werkgever, te kunnen voldoen. Daarover rijzen nu behoorlijke twijfels. Pensioenfondsen gaan bij hun berekeningen uit van een bepaald te realiseren rendement. Dat rendement staat al een tijd onder druk en de verwachting is dat dit beeld de komende jaren niet fors in positieve zin zal veranderen.
Dat kan betekenen dat gedane toezeggingen aan verzekerden onvoldoende worden afgedekt door de pensioenfondsen en zij zullen moeten gaan besluiten om via premieverhoging of op een andere manier alsnog die dekking te realiseren.

Oplopende leeftijd pensioenverzekerden

Een tweede probleem voor de pensioenfondsen is de oplopende leeftijd van verzekerden. Mensen leven langer en hebben dan ook recht op een langere uitkering. Veel pensioenfondsen hebben daar onvoldoende rekening mee gehouden. Het is achteraf statistisch vast te stellen dat de leeftijd in een bepaalde periode is opgelopen, maar het is moeilijk vooraf in te schatten wat bijvoorbeeld over 30 jaar de gemiddelde leeftijden zullen zijn. Kortom: als de leeftijden oplopen dan moet meer worden uitgekeerd dan is opgebouwd. Om te voorkomen dat de pensioenfondsen daardoor in de problemen komen, zullen die gaten moeten worden opgevuld.

Oplossingen

Kort door de bocht kan dit door werkenden met een hogere premie te confronteren. Er zijn straks echter bijzonder veel gepensioneerden en de vraag is dan of een relatief kleine groep van werkenden in staat is om voor een grote groep gepensioneerden die hogere premie betalen.
Een andere mogelijkheid is om een systeem te ontwikkelen, waarbij pensioenverzekerden een recht krijgen in geld en in tijd. Stijgt de gemiddelde levensverwachting dan wordt of de pensioenpremie verhoogd, of mensen dienen individueel de levenstijging zelf te verzekeren/financieren.

Hoe omgaan met (bijna) gepensioneerden?

Een belangrijke vraag daarnaast is: hoe wordt dit geregeld met de mensen waarvan het pensioen al is ingegaan, of die dicht tegen de pensioenleeftijd aanzitten? Bij beide groepen zal een hogere levensverwachting ertoe leiden, dat bij het pensioenfonds een financieel probleem kan gaan ontstaan. Enerzijds zou, uitgaande van de hogere levensverwachting, kunnen worden gekeken of het totaal opgebouwde individueel vermogen niet moet worden uitgesmeerd over meer uitbetalingsjaren, waardoor het niveau van de uitkering zakt, anderzijds zou kunnen worden gekeken naar wellicht een langdurige bevriezing van de uitkeringen, om hiermee financiële ruimte vrij te maken om aan een langere uitkering te kunnen voldoen.
Welke kant het opgaat, is nog niet geheel duidelijk. Wel duidelijk is dat bijvoorbeeld de afspraken in de Stichting van de Arbeid, het langer doorwerken na 65 jaar, weleens een belangrijkste katalysator kunnen zijn om over het pensioendossier snelle besluiten te gaan nemen.