Opleiden in patiëntveiligheid: kijk naar wat goed gaat

“De mindset over veiligheid moet niet vanuit falen benaderd worden, maar juist vanuit de zaken die goed gaan”. Dat was de boodschap van de Deense hoogleraar dr. Erik Hollnagel, auteur van tientallen boeken over veiligheidsmanagement, tijdens de invitational ‘Opleiden in patiëntveiligheid’.

“Optimale veiligheid bereik je niet door te proberen risico’s en fouten geheel uit te sluiten. Dit is onmogelijk. Bovendien komen ernstige fouten zo weinig voor, dat je daaruit maar weinig zou leren en verbeteren. Het is veel zinvoller om in de dagelijkse praktijk te onderzoeken waarom de dingen goed gaan en manieren te vinden die dat ondersteunen en versterken.”, aldus Hollnagel in zijn toelichting op het gedachtegoed van Safety-I naar Safety-II en veerkracht in organisaties.
Maar hoe vertaal je dit gedachtegoed naar de dagelijkse praktijk van aios opleiden? Met die vraag gingen leden van het Netwerk Medisch Specialisten Patiëntveiligheid van de Federatie en CanBetter-ambassadeurs Patiëntveiligheid aan de slag tijdens een interactief werkcollege op 8 februari jongstleden.

Veilig opleidingsklimaat

De Federatie Medisch Specialisten stelt dat het continu werken aan een open en veilig opleidingsklimaat van groot belang is. Een veilig klimaat is één van de belangrijke voorwaarden voor kwalitatief goede zorg. Alleen als een arts zich veilig voelt, durft hij openlijk te praten over fouten en complicaties. Je moet ervan kunnen leren en een lerende cultuur is heel belangrijk. Dit sluit aan op het zogenaamde Safety-I gedachtegoed. Maar tegelijkertijd is het van belang de aandacht juist ook te richten op zaken die goed gaan, de zogenaamde Safety-II denkrichting.

Bredere blik

Safety-II heeft net als haar voorganger Safety-I tot doel om ervoor te zorgen dat het zorgproces zo goed mogelijk verloopt. Daar waar Safety-I dat tracht te bereiken door het elimineren van wat er mis kan gaan, richt Safety-II zich op het verbeteren van de dagelijkse praktijk. De focus van Safety-II is daarmee breder dan bij het traditionele veiligheidsdenken in Safety-I. De aandacht is niet beperkt tot wat er mis gaat, maar omvat alles wat juist goed gaat. Beiden vullen elkaar aan.

In de discussieronde “hoe kunnen we Safety-II naar de praktijk brengen” werden diverse suggesties gedaan. Zo werd voorgesteld om meer tijd in te ruimen voor een dagelijkse (de)briefing, waarbij gereflecteerd wordt op wat goed gaat en hoe dat bereikt wordt. Dat zou multidisciplinair kunnen waarmee je het team versterkt en van elkaar leert. Ook werd de suggestie gedaan om met het team expliciet te focussen op een gezamenlijk doel; bijvoorbeeld “hoe krijgen wij deze patiënt veilig naar huis?”.

Lees het volledige verslag van de bijeenkomst op de website Modernisering Medische Vervolgopleidingen.