Onzinnige institutionalisering en bureaucratisering

De zorgprofessionals hebben een intense periode achter de rug. De heftigheid van de COVID-19 crisis heeft ons allemaal geraakt. Het mooie is dat we te midden van alle moeilijkheden die we hebben meegemaakt, ook zien dat de COVID-19 pandemie heeft geleid tot hecht teamwork, tot een ongelooflijke versnelling van processen, creativiteit en oplossingsgerichtheid. Onze langgekoesterde wens tot het ontregelen van de zorg leek opeens vervuld. Toch? E-health en beeldbellen nam een grote vlucht. Dokters toonden medisch leiderschap en samen met de verpleegkundigen werden grootse dingen gedaan. Er is veel goeds dat we mee kunnen nemen uit de crisis. Maar in het nieuwe normaal hoeft niet alles van vroeger terug te komen. Wat we bijvoorbeeld niet terug willen hebben is de stroperigheid van institutionalisering en bureaucratisering.

We hebben het mooiste vak ter wereld. Iedere arts is ten diepste gemotiveerd om zijn of haar patiënt de beste zorg te leveren en het vak verder te ontwikkelen. Daardoor hebben we in ons land de beste medisch-specialistische zorg ter wereld voor een gemiddelde prijs! Iedere zorgprofessional wordt gedreven door deze intrinsieke motivatie en heeft dus de ruimte nodig om zijn of haar verantwoordelijkheid te kunnen nemen zoals we hebben genomen tijdens de COVID-19 piek.

En die eigen verantwoordelijkheid is hard nodig om alle beschikbare motivatie van het zorgpersoneel aan te spreken. Want de druk op de zorg is groot. Al jaren is het alle hens aan dek. Door de vergrijzing neemt de zorgvraag alleen maar toe. Daarnaast kunnen wij steeds meer door nieuwe technieken en innovatieve medicatie. Samen met de toenemende multimorbiditeit neemt de ingewikkeldheid van de zorgvraag echter wel toe. Helaas is de regeldruk de laatste jaren vanuit de overheid ook dramatisch toegenomen. Maar liefst 40% van onze tijd gaat op aan administratielast, waarvan de helft als onzinnig wordt ervaren. En toch, ondanks al deze zaken hebben we de beste zorg ter wereld in Nederland. Toegankelijk, innovatief en doelmatig.

Nu we net in grote saamhorigheid met elkaar, met verpleegkundigen en met andere zorgprofessionals deze zeer ernstige crisis hebben aangepakt en keihard werken om het stuwmeer aan uitgestelde zorg weg te werken, zitten we dus niet te wachten op de Nederlandse Zorgautoriteit die in een interview met het NRC stelt dat veel van het werk dat we voor de crisis deden onnodige zorg was. Alsof we daar toen de tijd voor hadden! En passant wordt door de NZa ook nog even voorgesteld de medisch specialist in loondienst te nemen. Want medisch specialisten worden per verrichting betaald?! Feit is dat over productieprikkels al sinds 2015 door de ziekenhuizen en de verzekeraars onderling afspraken worden gemaakt tijdens onderhandelingen.
Wij hebben niets tegen het afschaffen van productieprikkels die door ziekenhuizen en zorgverzekeraars zijn afgesproken. Wij willen dat medisch specialisten zelf kunnen kiezen voor werken in dienstverband of in vrij beroep. Dat is in veel andere beroepen ook zo. Veel medisch specialisten voelen zich vrij en prettig in loondienst (ongeveer 70%); een kleiner deel (ongeveer 30%), voelt zich vrij als vrijgevestigd arts werkzaam in een MSB. Ter vergelijking; van de huisartsen in ons land werkt 75% als vrijgevestigd arts. Het kost de BV Nederland overigens 2,1 miljard aan afkopen van goodwill om de vrijgevestigde medisch specialisten in loondienst te nemen en het leidt tot een heleboel gedonder met verlies aan motivatie tot gevolg. Voor welk probleem zou dit de oplossing zijn?

Willen we de zorg doelmatig maken, doe dan met ons mee. Want het zijn juist de zorgprofessionals die al jaren het voortouw nemen om de zorg toegankelijk, innovatief en betaalbaar te houden. Wij zijn de voortrekkers van processen als zorgevaluatie en gepast gebruik en hebben voor elkaar gekregen dat dit ook in het Hoofdlijnenakkoord is meegenomen. Ook de verstandige keuzes zijn al lang geleden geïntroduceerd door de medisch specialisten. Wij zijn samen met de Patiëntenfederatie Nederland de aanjagers van ‘Samen beslissen’. En vanaf vele werkvloeren worden honderden voorbeelden gedeeld van ‘De juiste zorg op de juiste plek’ en netwerkgeneeskunde. We zijn heel blij dat velen zich in de afgelopen jaren aansluiten bij de beweging die op gang is gekomen om de zorg doelmatig én innovatief te maken.

Helaas zijn het vaak de instituties die de inflexibiliteit van het systeem in stand willen houden en de innovaties tegengaan. Een voorbeeld: e-health zoals beeldbellen, heeft nu binnen de ziekenhuizen een vlucht genomen. Opmerkelijk dat het de NZa zelf is die telefonische consulten ruim 10 jaar heeft tegengehouden. Een ander innovatief idee voor het consult op afstand tussen 2e en 3e lijn ligt nog steeds (al sinds 2017) bij de NZa voor, zonder uitzicht op enige voortgang. En dat terwijl multidisciplinaire overleggen tussen intensivisten van algemene ziekenhuizen en UMC’s van onschatbare waarde zijn gebleken ten tijde van de COVID-19 crisis.

Laten we, ook nu de crisis voorlopig voorbij is, achter onze artsen blijven staan. De medisch specialisten willen samen met de andere zorgprofessionals de beste zorg ter wereld blijven leveren aan de patiënt. De zorg moet toegankelijk, innovatief en betaalbaar blijven. Dat kan alleen wanneer we de intrinsieke motivatie van de zorgprofessionals richtinggevend laten zijn in het zorgbeleid. Help ons de bureaucratisering en institutionalisering terug te dringen. Dan maken we er samen wat moois van.