Concentratie van zorg, anders opleiden?
Concentratie en spreiding van medisch specialistische zorg lijken onvermijdelijk. Dat dit ook gevolgen heeft voor de opleiding van medisch specialisten, komt niet of vrijwel niet aan bod in de rapporten over dit onderwerp. De huidige medisch specialistische opleidingen en zorg in Nederland zijn van topniveau. Voorgenomen veranderingen van concentratie en spreiding van zorg en de gevolgen voor de opleidingen zullen daarom kritisch bekeken en gevolgd moeten worden.
De inrichting van de zorg, zoals o.a voorgesteld in het recente rapport van de RVZ, heeft grote gevolgen voor medisch specialisten. Een beperkt aantal grote ziekenhuizen zullen alleen hoog complexe en acute zorg aanbieden. Kleine ziekenhuizen en behandelcentra zullen het accent leggen op laagcomplexe veel voorkomende zorg. Op dit moment werken specialisten al binnen steeds grotere maatschappen en vakgroepen aan de verdeling van taken en aandachtsgebieden. Meer samenwerking met huisartsen en andere zorgverleners, en tussen medisch specialisten onderling, is noodzakelijk om de gewenste zorgnetwerken inhoud te geven.
Deze veranderingen vragen ook om aanpassingen van de inhoud, structuur, regelgeving en financiering van de opleidingen. Huidige ontwikkelingen in de opleiding van medisch specialisten sluiten goed aan bij de beoogde concentratie en spreiding van zorg. Om AIOS voor te bereiden op toekomstige werksituaties dient aan de zogenaamde generieke competenties als samenwerking, organisatie en maatschappelijk handelen meer aandacht te worden besteed. Een beoogde werkkring in een topreferent ziekenhuis vraagt om andere competenties dan het willen werken als ondernemer in een zelfstandig behandelcentrum (ZBC).
Regionaal opleiden sluit goed aan bij regionale afstemming van zorg. Binnen de bestaande onderwijs- en opleidingsregio’s (OOR’s) van universitair medische centra en algemene ziekenhuizen zal een verdere afstemming van de opleidingen dienen plaats te vinden. Omdat niet alle onderdelen van de opleiding in alle ziekenhuizen van de OOR aangeboden kunnen worden, zal de opleiding in meer ziekenhuizen dan nu en wellicht ook in gezondheidscentra en ZBC’s kunnen plaatsvinden. Het etalageproject biedt (regionale) opleidingen de mogelijkheid (differentiatie)stages aan te bieden. AIOS worden zo in staat gesteld een deel van de opleiding te volgen daar waar dit het beste past bij zijn of haar kwaliteiten en ambities.
Er zullen ook andere aanpassingen van de opleidingen gerealiseerd dienen te worden. Optimale afstemming van zorg tussen huisartsen, specialisten en andere zorgverleners betekent ook afstemming tussen de opleidingen. Door intensieve multidisciplinaire samenwerking zullen grenzen tussen specialismen vervagen, onderdelen van opleidingen zullen bij verschillende specialismen kunnen plaatsvinden. Er zal een structuur gevonden dienen te worden waardoor opleiders in staat zijn competentieontwikkeling van AIOS, die opgeleid worden op meer en andere locaties dan nu, goed te kunnen volgen. De visitatie van opleidingen en opleidingsziekenhuizen zal een ander, regionaal karakter krijgen. De financiering van de opleidingen door het Opleidingsfonds zal veel flexibeler moeten worden.
Concentratie en spreiding van zorg betekent vanzelfsprekend anders opleiden. Afstemming van het één met het ander is noodzakelijk.
dr. P.J. Dörr, voorzitter Raad Opleiding van de Orde van Medisch Specialisten