Blog Karel Hulsewé: Verplicht dienstverband is geen bezuiniging
Blog Karel Hulsewé
De medisch-specialistische zorg in Nederland behoort tot de wereldtop, en dat tegen een gemiddelde prijs. De totale zorgkosten in Nederland zijn al sinds 2010 stabiel met zo'n 10% van het BBP. Daar mogen we trots op zijn. Toch zijn er politieke partijen die willen bezuinigingen op medisch-specialistische zorg met een voorstel tot een gedwongen dienstverband voor alle medisch specialisten. Dit roept een paar vragen op: hoeveel geld levert dit op en wat zijn de verdere gevolgen hiervan? Onze stelling is dat deze maatregel niet alleen miljarden gaat kosten maar dat het bovendien juridisch onhoudbaar. is. Daarbij leidt de discussie hierover nu al tot grote onrust onder medisch specialisten. Als je iemand zijn bedrijf afpakt, dan leidt dat onherroepelijk tot onzekerheid, demotivatie en afleiding, juist op het moment dat we iedereen in de zorg keihard nodig hebben om de echte problemen aan te pakken, zoals de enorme personeelstekorten, vergrijzing en de toenemende zorgvraag.
Van de 23.000 medisch specialisten in Nederland werkt ongeveer 70% in dienstverband en 30% als vrijgevestigde arts, net als trouwens veel huisartsen, tandartsen en fysiotherapeuten. Deze verdeling biedt ruimte voor persoonlijke voorkeuren en diversiteit in werkvorm. Een gedwongen dienstverband zou niet alleen de vrijheid van beroepskeuze wegnemen, maar ook de organisatie van de zorg ingrijpend veranderen, met name in algemene ziekenhuizen, waar 65% van de medisch specialisten in vrije vestiging werkt.
Geen besparing, maar juist extra kosten
De ingeboekte bezuiniging is niet realistisch omdat deze is gebaseerd op verouderde en foutieve aannames. Er is nu al vrijwel geen verschil in beloning tussen medisch specialisten in dienstverband en het vrij beroep. Zowel vrijgevestigde specialisten als hun collega’s in dienstverband hebben te maken met dezelfde strikte budgetten die zijn vastgesteld door ziekenhuizen en zorgverzekeraars. Meerdere, door de overheid geïnitieerde rapporten wijzen op het gebrek aan onderbouwing van het optimisme van verplicht loondienst als bezuinigingsmaatregel. Een onderzoek van AKD dat in opdracht van de Tweede Kamer is uitgevoerd, stelt dat het realiseren van een bezuiniging door middel van een gedwongen dienstverband ongewis is. Volgens AKD is de veronderstelling dat er een bezuiniging gerealiseerd kan worden, gebaseerd op onderzoek dat niet toepasbaar is op de huidige manier waarop medisch specialisten beloond worden. Het WRR-rapport "Kiezen voor houdbare zorg" stelt dat de bijdrage van strategieën tot een verplicht dienstverband op de financiële houdbaarheid “noodzakelijkerwijs relatief beperkt zal zijn en het dus ongewenst is dat ze het politieke debat monopoliseren.” Daar komt volgens WRR bij dat dergelijke berekeningen met grote onzekerheid omgeven zijn. Een analyse van Deloitte toont aan dat een gedwongen overstap naar dienstverband eenmalig tot €4 miljard zal kosten. Ook een verplichting voor nieuwe medisch specialisten om in loondienst te werken kan niet worden ingeboekt als bezuiniging. Volgens de minister zullen de eventuele opbrengsten zich pas manifesteren in 2054. Daarnaast leidt deze maatregel ontegenzeggelijk tot ongelijkheid en daarmee tot operationele dillema’s op de werkvloer waardoor de dagelijkse uitdagingen in de zorg alleen maar groter worden.
Juridische obstakels
Als het voorstel tot verplicht dienstverband zou worden gerealiseerd dan behelst dit ingrijpen in het eigendom van zo'n 7.000 zorgverleners, wat in strijd is met fundamentele rechten die zijn vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie (VWEU). Op basis van een analyse van de landsadvocaat heeft de minister van VWS onlangs nog in een brief aan de Tweede Kamer aangegeven dat de maatregel om alle medisch specialisten in loondienst te brengen ingrijpende gevolgen heeft en dat het niet mogelijk is om een gedegen juridische afweging te maken in het kader van de noodzaak, geschiktheid en proportionaliteit van een verplichting. Wij zijn daarom bezorgd dat een dergelijke maatregel zal leiden tot een langdurige en kostbare juridische strijd.
Ondersteun alle zorgprofessionals
Wij staan ervoor om onze patiënten dezelfde kwaliteit van zorg te kunnen blijven bieden ook al stijgt de zorgvraag en worstelen we al dagelijks met tekorten aan personeel. Gedwongen dienstverband voor medisch specialisten betekent dat veel tijd en aandacht zal verschuiven met alle negatieve effecten op de organisatie van de zorg vandien. Ook de minister waarschuwt hiervoor. Ja, we begrijpen de wens van de verschillende politieke partijen om een alternatieve financiering te vinden om voorgestelde bezuinigingen te voorkomen. Maar die alternatieven zouden dan in ieder geval goed onderbouwd moeten zijn. Deze maatregel levert enkel op papier geld op, maar leidt wel tot echte kosten van een gedemotiveerde beroepsgroep en juridische strijd. De focus zou moeten liggen op wat echt belangrijk is: goede zorg voor de patiënt. In plaats van voorstellen die zorgen voor verdeeldheid en onzekerheid, zou de politiek zich beter kunnen richten op het ondersteunen van álle zorgprofessionals, inclusief de vrijgevestigde medisch specialisten. We nodigen politieke partijen uit om naar deze zorgverleners te luisteren, zodat we samen kunnen werken aan een zorg die voor iedereen toegankelijk en betaalbaar blijft.
Karel Hulsewé, chirurg en bestuurslid Federatie Medisch Specialisten
Dit opiniestuk is vandaag in ingekorte versie in Het Financieele Dagblad verschenen
