Mindfulness in Tergooi verbetert patiëntenzorg: ‘Ik heb meer rust om goed te luisteren’
Dit artikel is onderdeel van het dossier Gezond blijven in het magazine Medisch Specialist.
Eens in de twee weken is het op één plek in Tergooi gegarandeerd stil. Dan zoeken achttien medisch specialisten rust, bezinning en acceptatie in mindfulness. Bestuursvoorzitter Janneke Brink-Daamen en deelnemer dermatoloog Alice Langeveld-Wildschut vertellen wat ze daaraan hebben. ‘Ik geniet meer van het patiëntencontact.’
Ze heeft geen zorgachtergrond, vertelt Brink maar meteen. Als bedrijfskundige heeft ze echter veel ziekenhuiservaring. Drie jaar geleden kwam ze naar Tergooi. Het gezond houden van dokters staat bij haar altijd hoog op de agenda. ‘Burn-outverschijnselen vallen bij dokters niet zo snel op. Want als iemand kortaf is, of weinig over zichzelf praat, dan wordt gemakkelijk gezegd ‘Dat hoort bij de dokter’. Maar de hoge burn-outratio is een serieus probleem. Ik vind het heel erg om te horen als een dokter stress en frustratie ervaart. Je bent allemaal vanuit een bepaalde passie geneeskunde gaan studeren. Als dokter wordt er van alles van je gevraagd, zeker in deze tijd, en ook in dit ziekenhuis, want we staan voor grote veranderingen. Maar het is zonde als je voor je gevoel compleet bent afgedwaald van waar je het eigenlijk voor doet.’
Professioneel en privé
Brink gelooft heilig in werkplezier, ze wil dat de mensen van Tergooi met plezier naar hun werk gaan. Het begrip heeft zelfs een plek gekregen in de strategie van het ziekenhuis. ‘Vaak is zo’n doelstelling gekoppeld aan het voorkomen van uitval, en het doet het natuurlijk goed op de arbeidsmarkt. Wij zijn er echter van overtuigd dat met werkplezier ook de kwaliteit van zorg toeneemt.’ Tergooi bereidt een verhuizing voor naar één nieuw gebouw dat kleiner is dan de twee huidige vestigingen samen. Dus wordt er veel gesproken over het anders organiseren van de zorg straks. Tijdens een weekend op de hei kregen huisartsen en medisch specialisten de vraag om een pitch te houden over de mogelijkheden die zij zien om de zorg te verbeteren. Het niet direct voor de hand liggende idee voor de mindfulness training kwam van dermatoloog Alice Langeveld-Wildschut. ‘Ik heb zelf enkele jaren geleden mijn eerste training gedaan, en merkte dat het je veel kan bieden, zowel professioneel als privé.’ Haar verhaal sloeg aan, en dus kwam er zo’n training. Deze zat binnen twee weken vol, met vrouwen én mannen, uit de beschouwende én de snijdende vakken. En ja, zelfs in deze tijd. Corona heeft de druk op zorgverleners opgevoerd, zegt Brink. Het heeft ook gemaakt dat dokters wat gemakkelijker met elkaar bespreken als ze het moeilijk hebben.
Zelfzorg te midden van alle hectiek
Speciaal voor artsen ontwikkelde en verzorgde Barbara Doeleman (specialist op het gebied van meditatie en -compassietrainingen) ‘Mindfulness & compassie in de medische beroepspraktijk’. Thema’s als drukke spreekuren, lastige gesprekken, uitdagingen in samenwerken en zelfzorg te midden van alle hectiek komen aan bod. En vooral: hoe ga je daar als arts effectief en flexibel mee om? Deelnemers trainen onder meer focus, aandacht, opmerkzaamheid en veerkracht ten aanzien van stress.
Soms zijn de tips heel simpel, vertelt Langeveld. ‘Benut de tijd die een computer nodig heeft om op te starten, om even met je aandacht bij je adem te zijn of om een slok water te nemen.’ Andere elementen van mindfulness klinken eenvoudig maar zijn dat niet. Het observeren met echte aandacht bijvoorbeeld, zonder meteen te oordelen. Dat vergt oefening, herhaling en vooral tijd. Wat ze leren is voor haar en haar collega’s niet allemaal nieuw, erkent Langeveld. ‘Voor velen is wel nieuw dat je het gericht kunt trainen, en hoeveel effect het heeft op patiëntenzorg en werkplezier.’ Over het resultaat zegt ze dat een drukke poli haar tegenwoordig minder stress oplevert en minder vermoeiend is. Door het trainen van aandacht is het contact met patiënten verbeterd. ‘Ik heb meer rust om goed te luisteren en meer plezier in het patiëntencontact.’
Hoewel deze eerste editie van zes sessies en een terugkomsessie pas halverwege is, staat voor Brink al vast dat er meer mindfulness- en compassietrainingen volgen. ‘Mensen vragen al wanneer de volgende is, dat lijkt me een mooie graadmeter.’ Ook krijgt mindfulness een plek in de leiderschapsopleiding. Artsen die ervoor open staan, krijgen zo tools om in balans te blijven en goed voor zichzelf te zorgen. Dat zal ten goede komen aan de patiëntenzorg. Wellicht helpen de geleerde vaardigheden ook bij het omgaan met de organisatorische veranderingen die Tergooi doormaakt, denkt Brink. En Langeveld, tot slot: ‘Alleen al de open gesprekken die je in de training met elkaar hebt, maken dat ik iedere collega deze training toewens.’