OSAsense
PRAKTIJKVOORBEELD
OSAsense is een innovatieve methodiek om patiënten laagdrempelig, snel en kosteneffectief te screenen op slaapapneu met als doel gerichter te kunnen doorverwijzen. Onbehandeld obstructief slaapapneu (OSA) kan resulteren in onherstelbare gezondheidsschade.
Bij obstructief slaapapneu (OSA) stokt de adem tijdens de slaap. Dit kan variëren van vijf tot meer dan 30 keer per uur. Tijdens deze ademstops (apneus) daalt het zuurstofgehalte in het bloed. Het lichaam reageert hierop met een wekreactie die ervoor zorgt dat de ademhaling weer op gang komt. Dit gebeurt vaak zonder dat de slaper dit zelf merkt.
Patiënten met OSA’s rusten door verstoring van het slaappatroon minder goed uit. Ze zijn overdag slaperig, functioneren minder goed op hun werk én hebben een verhoogd risico op ernstige ongevallen op het werk en/of in het verkeer. De laatste jaren is ook bekend geworden dat OSA gepaard gaat met een sterk verhoogd risico op het ontwikkelen van gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten, suikerziekte en dementie. Tijdig diagnosticeren en behandelen van OSA is daarom van groot belang om gezondheidsschade op zowel korte als lange termijn te voorkomen.
Doel
Het doel van deze innovatie was een methodiek ontwikkelen die een meer gerichte verwijzing van patiënten met verdenking op OSA mogelijk maakt voor de eerstelijn. Huisartsen verwezen tot dusver alle patiënten met een verdenking op slaapapneu door naar een gespecialiseerd slaapcentrum. Hier beoordeelt een team van medisch specialisten zoals: een longarts, neuroloog of kno-arts de patiënt en ondergaat de patiënt een uitgebreid slaaponderzoek. Dit slaaponderzoek is (arbeids)intensief en kent hoge kosten en een wachtlijst. Recente cijfers tonen aan dat 25 tot 35% van de jaarlijks ongeveer 100.000 verwezen patiënten uiteindelijk toch geen OSA blijken te hebben. Aan de andere kant blijkt ongeveer 80% van de patiënten met OSA zich initieel niet met klachten bij de huisarts te melden.
Innovatie
OSAsense is erop gericht om het opsporen van OSA eenvoudiger, sneller, goedkoper, (kosten)efficiënter en patiëntvriendelijker te laten verlopen. Dit wordt gedaan door (huis)artsen te voorzien van een screeningstool, waarmee patiënten met OSA betrouwbaar kunnen worden geïdentificeerd. De inzet van OSAsense vermindert het aantal onnodige verwijzingen naar een gespecialiseerd slaapcentrum met ongeveer 70%. Patiënten krijgen zo sneller duidelijkheid en de capaciteit van slaapcentra wordt door OSAsense beter benut. Dit leidt tot afnemende wachtenlijsten en een aanzienlijke kostenbesparing.
Bij de ontwikkeling van OSAsense is er gepoogd terug te gaan naar de basis. Het begon met de vraag: welke parameters in ieder geval nodig zijn om een uitspraak te kunnen doen over eventuele ademstops (apneus). Hoewel er tijdens een uitgebreid slaaponderzoek tientallen parameters worden gemeten, werd ontdekt dat het optreden van saturatiedalingen in het bloed tijdens de slaap de hoogste voorspellende waarde had voor slaapapneu. Daarom is ingezet op de ontwikkeling van een tool die het nachtelijke zuurstofgehalte continu zou kunnen registreren. In samenwerking met technici werd een bestaande saturatiemeter omgebouwd tot een apparaat voor continue meting aan de vinger. Dit apparaat is later gevalideerd in een klinische studie, die in eigen beheer is uitgevoerd. De resultaten van deze studie waren veelbelovend, waardoor een externe investeerder aangetrokken kon worden die potentie zag in het product. Met de opgehaalde investering is een eigen saturatiemeter (‘polshorloge met bijbehorende vingersensor) ontwikkeld. De meter kan hoog-resolutie saturatiedata verkrijgen tijdens de slaap. Er werd een algoritme ontwikkeld en gevalideerd, waarmee aan de hand van deze data automatische conclusies konden worden getrokken. Tot slot werd er een businessplan geschreven, waarmee de besparing van OSAsense op de zorgkosten inzichtelijk werd gemaakt en op basis waarvan meerdere zorgverzekeraars OSAsense hebben omarmd.
Resultaten tot nu toe
Sinds de start van het project in 2015 zijn tenminste 15.000 patiënten gescreend met OSAsense. Daarnaast gebruiken ruim 400 huisartsen en verschillende afdelingen in de tweede lijn zoals: de polikliniek cardiologie en de preoperatieve screening de OSAsense. Er zijn contracten gesloten met diverse zorgverzekeraars. En de resultaten van de validatiestudie(s) zijn gepubliceerd in peer-reviewed wetenschappelijke tijdschriften.
Leerervaring
Internist-allergoloog/immunoloog en CMO Evidencio Rick G. Pleijhuis: ‘De ontwikkeling en implementatie van OSAsense heeft destijds bijgedragen aan mijn persoonlijke ontwikkeling als aios interne geneeskunde op veel verschillende vlakken, variërend van organisatievaardigheden tot samenwerking en persoonlijk leiderschap. Zo heb ik bij aanvang van het project gefungeerd als kartrekker van het project. In een latere fase speelde ik een rol als coördinator van de validatie studies en was ik ‘chief medical officer’ van OSAsense. Voor de technische (door)ontwikkeling van OSAsense tuigden we een samenwerking op met enkele technici die een belangrijke rol hebben gespeeld bij de ontwikkeling van de eerste prototypes en het bijbehorende algoritme/OSAsense platform. Participatie binnen dit project heeft mij bovendien inzicht gegeven in de organisatiestructuur van de zorg, waaronder de rol hierin van de zorgverzekeraar, de huisartsencoöperaties en de samenwerking tussen de eerste en tweede lijn. Dit inzicht kwam goed van pas tijdens de diverse overlegmomenten met zorgverzekeraars, huisartsencoöperaties en externe medisch specialisten in de fase van implementatie en opschaling van OSAsense.
'Dit project heeft mijn opleiding tot medisch specialist op diverse fronten verbreed. En daar ondervind ik nog altijd profijt van'
Beoogde vervolgstappen
De eerste validatiestudie en implementatiepilot zijn inmiddels afgerond. Momenteel wordt de OSAsense dienst verder opgeschaald. In de komende periode is het doel OSAsense breder in te zetten. Naast uitbreiding in de eerstelijnszorg worden nieuwe toepassingen in de tweede- en derde lijn onderzocht. Zo wordt momenteel onderzocht of OSAsense ook kan worden ingezet voor het screenen van andere aandoeningen, zoals: paroxysmaal atriumfibrilleren en nachtelijke hypertensie. Tot slot gaat de bruikbaarheid van OSAsense voor telemonitoring toepassingen worden geëxploreerd.
Betrokken stakeholders:
- Zorgverzekeraars
- Huisartsenpraktijken
- Huisartsencoöperaties
- Saxion hogeschool
- Universiteit Twente
- DiagnOSAS B.V.
- Medisch Spectrum Twente
Meer informatie over dit praktijkverhaal? Neem contact op met: Rick G. Pleijhuis, internist-allergoloog/immunoloog en CMO Evidencio, rgp@osasense.nl.